Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2013



ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΙΜΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Παιδαγωγική του Θεάτρου
Αθήνα 2010, σσ. 687

Ο κ. Σίμος Παπαδόπουλος είναι λέκτορας θεατρολογίας στο Π.Τ.Δ.Ε. του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
Πρόσφατα εκδόθηκε ένα πολύ σημαντικό επιστημονικό πόνημά του, με το οποίο εμπλουτίζεται η σύγχρονη ελληνική βιβλιογραφία στον τομέα της «Παιδαγωγικής του Θεάτρου», του «Θεατρικού Παιχνιδιού» και της «Θεατρικής Αγωγής» και όλων των συναφών αντικειμένων, που απαρτίζουν συνολικά το «Θέατρο στην Εκπαίδευση».
Η ύλη του διαρθρώνεται σε δύο εκτενή κεφάλαια: ΜΕΡΟΣ Α΄, με τίτλο «Η ΘΕΩΡΙΑ» και ΜΕΡΟΣ Β΄, με τίτλο «Η ΠΡΑΞΗ». Η μεθοδολογική κατάταξη των θεμάτων που διαπραγματεύεται είναι αρκούντως υποδειγματική και χρηστική. Ο επιστήμονας μελετητής (παιδαγωγός ή θεατρολόγος), ο εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ο φοιτητής των Παιδαγωγικών Τμημάτων ή των Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών των Πανεπιστημίων μας και ο κάθε φιλομαθής αναγνώστης έχει εμπρός του ένα πανόραμα επιστημονικών γνώσεων, αλλά και έναν πρακτικό οδηγό για την εφαρμογή των θεωρητικών απόψεων και επιστημονικών δεδομένων των ενλόγω αντικειμένων του επιστητού. 
Είναι αυτονόητο ότι από τα «Περιεχόμενα» κάθε βιβλίου ο επίδοξος αναγνώστης είναι δυνατό να ενημερωθεί αρχικά για όλα εκείνα τα θέματα που διαπραγματεύεται ο συγγραφέας. Θ’ αναφερθώ, λοιπόν, εντελώς συνοπτικά, στα «Περιεχόμενα» του βιβλίου, ώστε ο αναγνώστης τούτου του κειμένου ν’ αποκτήσει μια πρώτη εντύπωση αυτής της αξιόλογης επιστημονικής εργασίας:
ΜΕΡΟΣ Α΄ Η ΘΕΩΡΙΑ (σ. 29-318):
Στην «Εισαγωγή» επιχειρείται μια ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη του Θεάτρου στην Εκπαίδευση στην Ευρώπη του 20ού αιώνα και μια προσέγγιση στην οροθέτηση της Παιδαγωγικής του Θεάτρου, στην ψυχολογική θεώρηση του αντικειμένου, στην καλλιτεχνική και πολιτισμική του υπόσταση και στην ψυχοκοινωνική του διάσταση.
Ακολουθούν: α) η Διδακτική Μεθοδολογία του Παιχνιδιού (του Θεατρικού Παιχνιδιού, της Διερευνητικής Δραματοποίησης και τη σχέση της με τη Διαθεματική Οργάνωση της Διδασκαλίας και Μάθησης στην Εκπαίδευση, η Θεατρική Αγωγή, ο ρόλος του Εμψυχωτή, καθώς και ο Σχεδιασμός, η Ανάπτυξη και η Αξιολόγηση του Θεατρικού Εργαστηρίου), β) τα Δομικά Στοιχεία Θεάτρου και Τεχνικές, όπου αναπτύσσονται με αναλυτικό και μεθοδικό τρόπο πολλές έννοιες, οι οποίες σχετίζονται με την πράξη και πρέπει να τεθούν απαραίτητα υπόψη του εμψυχωτή εκπαιδευτικού, φοιτητή κ.ο.κ., ώστε να καταρτισθεί θεωρητικά, με στέρεο επιστημονικό υλικό, για να θωρακιστεί επαρκώς και να αντεπεξέλθει ουσιαστικά στο σημαντικό παιδαγωγικό και αισθητικό ρόλο του. 
ΜΕΡΟΣ Β΄ Η ΠΡΑΞΗ (σ. 354-639):
Σ’ αυτό το μέρος του βιβλίου κρύβεται ένας «θησαυρός», τον οποίο μπορεί να βρει ο κάθε ενδιαφερόμενος. Παρουσιάζονται αναλυτικά, με παραδείγματα, με απλές και κατανοητές υποδείξεις, με φαντασία και ευρηματικότητα, εκατόν τριάντα παιχνίδια και ασκήσεις για παιδιά και ενηλίκους, προτάσεις για «την ευαισθητοποίηση των αισθήσεων και των ψυχολογικών διεργασιών, την εξάσκηση των ψυχοκοινωνικών, γλωσσικών, επικοινωνιακών και θεατρικών δεξιοτήτων και την εξοικείωση με δεξιότητες αυθορμητισμού αλλά και στοχασμού». Βέβαια, τα ενλόγω προτεινόμενα παιχνίδια και οι ασκήσεις, κατά κατηγορία, έχουν και αρκετούς άλλους στόχους, που αναλύονται στο κείμενο. Πρόκειται για παιχνίδια γνωριμίας, για σωματική κίνηση και έκφραση, για μεταμορφώσεις, για χαλάρωση, παρατηρητικότητα, συγκέντρωση της προσοχής, για φωνητικές, λεκτικές, ρυθμικές δεξιότητες κ.ο.κ. και παιχνίδια με αυτοσχεδιασμούς. Στη συνέχεια παρουσιάζονται δραστηριότητες που αφορούν στο Θεατρικό Παιχνίδι («Έντεκα μικρές ιστορίες και θεατρικά παιχνίδια», «Από το Θεατρικό Παιχνίδι στην Παράσταση», «Δρώμενα στη Φύση», «Ρόλοι, καταστάσεις και αυτοσχεδιασμοί στο Θεατρικό Παιχνίδι»).
Στο «Παράρτημα» ο συγγραφέας παραθέτει δύο σχέδια διδασκαλία του: α) «Ένας κόσμος κόσμημα», στο «Εργαστήριο Θεατρικού Παιχνιδιού», όπως αυτό λειτούργησε στα πλαίσια των μαθημάτων της Σχολής εμψυχωτών θεατρικού παιχνιδιού στο «Θέατρο της Ημέρας», και β) «Το θαυμαστό ταξίδι στον κόσμο του εγωιστή γίγαντα», στο «Εργαστήριο Διερευνητικής Δραματοποίησης», στην 5η Διεθνή Συνδιάσκεψη του Πανελλήνιου Δικτύου εκπαιδευτικών για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.
Ο κ. Σίμος Παπαδόπουλος είναι βαθύς γνώστης όλων των παραμέτρων, που απαρτίζουν το επιστημονικό αντικείμενο: «Παιδαγωγική του Θεάτρου», η δε ακαδημαϊκή και μη εμπειρία του στη διδασκαλία του, αλλά και στην εμψύχωση ομάδων είναι σημαντική. Πρόκειται για μια προσωπικότητα του χώρου, η οποία συνδύασε – δεκαετίες τώρα – την επιστημονική γνώση με την εμπειρική έρευνα και προσωπική δράση, με αποτέλεσμα να εγγυάται την ουσιαστική αντικειμενικότητα στη θεωρία και στην πράξη του συγκεκριμένου αντικειμένου κυρίως στο χώρο της Εκπαίδευσης, αλλά και της Κοινωνίας, ευρύτερα. Κι όταν ο επιστήμονας συγγραφέας αναφέρεται στην «Παιδαγωγική του Θεάτρου», μας διευκρινίζει ότι πρόκειται για τη «δια του θεάτρου παίδευση, τη δημιουργία και κατανόηση του θεατρικού φαινομένου σε παιδευτικό περιβάλλον και την εμψύχωση της θεατρικής έκφρασης και επικοινωνίας.» Επίσης, μας πληροφορεί ότι στο βιβλίο «αναλύονται ερευνητικά ζητήματα, όπως η σωματική και αυτοσχέδια λεκτική έκφραση και επικοινωνία, η ψυχοκοινωνική διάσταση του παιχνιδιού, η θεατρική εμψύχωση της ομάδας, η δραματική ευφυΐα και η μέσω του θεάτρου διαπροσωπική ανάπτυξη.» Ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται την παιδαγωγική και καλλιτεχνική διάσταση του φαινομένου, στα οποία επικεντρώνεται ως παιδαγωγός ο συγγραφέας. Ο Καθηγητής Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θόδωρος Γραμματάς πολύ σωστά γράφει στον «Πρόλογο» του βιβλίου, μεταξύ άλλων σημαντικών, τα εξής: «Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη της συμβολής του θεάτρου ως διδακτικής μεθοδολογίας στη σχολική τάξη και προτείνονται βασικές θεατρο-παιδαγωγικές μέθοδοι προς αξιοποίηση από τον εκπαιδευτικό, ενώ εξίσου σχολιάζεται η ένταξη της θεατρικής αγωγής στο ευρύτερο curriculum της π/θμιας εκπαίδευσης.»
Η έκδοση κοσμείται, κυριολεκτικά, από έργα της Δήμητρας Λαμπρέτσα, η οποία επιμελήθηκε δημιουργικά, με πρωτότυπη και εντυπωσιακή εικαστική τεχνική, φωτογραφίες από θεατρικά εργαστήρια, τα οποία πραγματοποιήθηκαν στο Θέατρο «Άκης Δαβής-Αλκμήνη» και στο «Θέατρο της Ημέρας». Η ευθύνη για το εξώφυλλο και την εικονογράφηση ανήκει στην ίδια.
Η μελέτη στηρίζεται σε πλούσια ξενόγλωσση και ελληνική βιβλιογραφία, η οποία παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, καθώς και Ευρετήρια εννοιών, όρων και ονομάτων.
Ένα αξιόλογο και χρηστικό βιβλίο, το οποίο προτείνω να μπει σε κάθε σχολική βιβλιοθήκη και να διαβαστεί από όλους τους εκπαιδευτικούς, τους φοιτητές και τους φιλομαθείς γονείς. Ασφαλώς, η επιστημονική γνώση βοηθά στην καλύτερη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Ισχυροποιείται, μάλιστα, στις συνειδήσεις των παιδαγωγών, όταν η θεωρία συνοδεύεται από πλήθος πρακτικών εφαρμογών (παιχνιδιών, ασκήσεων και δραστηριοτήτων).

Δρ. Θανάσης Ν. Καραγιάννης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σας παρακαλώ τα σχόλιά σας να είναι σύντομα,κόσμια και σε λογικά πλαίσια. Διατηρούμε το δικαίωμα απόρριψης σχολίων κατά την κρίση μας.