Θανάσης Ν. Καραγιάννης

Κριτική Θεάτρου για Παιδιά 2007-2010

Προλογίζει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος

Εκδόσεις Πάραλος, Αθήνα 2010, σελίδες 192

Ο Θανάσης Καραγιάννης είναι Διδάκτορας Επιστημών της Αγωγής, Κριτικός και Μελετητής Λογοτεχνίας και Θεάτρου για Παιδιά και Εφήβους και Συγγραφέας... Πάνω απ’ όλα όμως είναι Δάσκαλος. Άλλωστε σε αυτό το ρόλο του Δάσκαλου ανάλωσε τριάντα και πλέον χρόνια με θαυμαστό μεράκι και με δημιουργικό ζήλο, είτε ως Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, είτε ως Διευθυντής Σχολείου είτε ως απλός μαχόμενος εκπαιδευτικός στις σχολικές τάξεις.

Και άλλες προηγούμενες παιδαγωγικές πρωτοβουλίες του υπήρξαν πρωτοπόρες, όπως για παράδειγμα η έκδοση σχολικών εφημερίδων σε μικρά χωριά και σε τάξεις πολυθεσίων σχολείων, η οργάνωση σχολικών συνεταιρισμών, η οργάνωση συναυλιών με χορωδίες του, η οργάνωση θεατρικών παραστάσεων ή οι δράσεις του για την προώθηση της φιλαναγνωσίας στους τυχερούς μαθητές του. Χαρακτηριστικά πρωτοτυπίας και πρωτοπορίας είχε επίσης η συνεργασία του με τον μεγάλο Δάσκαλο και χαλκέντερο συγγραφέα Χάρη Σακελλαρίου και με τον Γιάννη Δ. Μπάρτζη, στη δημιουργία τεσσάρων τόμων κριτικής παρουσίασης βιβλίων Παιδικής Λογοτεχνίας, κατά το διάστημα 1986-1989, από τις εκδόσεις Καστανιώτη κ.ο.κ.

Η πρόσφατη εκδοτική εργασία του όμως υπερτερεί των άλλων σε πρωτοτυπία, σε χρηστικότητα αλλά και σε τόλμη. Έκανε κάτι που σε πρώτη θέαση φαίνεται πολύ απλό, τόσο απλό που κανένας μέχρι σήμερα δεν είχε σκεφτεί να το κάνει. Ίσως γιατί εκείνα που νομίζουμε πολύ απλά, αποδείχνονται στην πράξη πολύ πολύ δύσκολα.

Ο Θανάσης Καραγιάννης έχει παρακολουθήσει μια εκατοντάδα και πλέον θεατρικές παραστάσεις που απευθύνονταν σε παιδικό κοινό, και έχει γράψει αναλυτικά τις κριτικές του εντυπώσεις για αυτές τις παραστάσεις. Σε όλα τα κριτικά του σημειώματα η ματιά του θεατή-κριτικού περνάει πίσω από το παιδαγωγικό φίλτρο της ματιάς του ευαίσθητου Δάσκαλου.

Σε κάποια από τα παραπάνω κείμενα συνήθιζε να υπογράφει με το ψευδώνυμο «Προμηθέας». Και πραγματικά προμηθεϊκή είναι η νέα του αυτή προσπάθεια, που τη βλέπουμε συνολικά συγκεντρωμένη στις σελίδες του ανά χείρας βιβλίου με τίτλο Κριτική Θεάτρου για Παιδιά 2007-2010, από τις εκδόσεις Πάραλος. Προμηθεϊκή με την έννοια τόσο της καινοτόμου πρωτοπορίας όσο και του φωτισμού όλων μας, για το τι συμβαίνει στο χώρο του Θεάτρου για Νήπια, Παιδιά και Εφήβους. Ένα καλλιτεχνικό χώρο, ο οποίος οφείλει να καλλιεργεί και να μεταδίδει την υψηλή τέχνη του θεάτρου στα παιδιά.

Στην Ιστορία της ελληνικής βιβλιογραφίας είναι το πρώτο και μοναδικό έως τώρα βιβλίο του είδους, που αφορά στην Κριτική Θεάτρου για παιδιά. Δείχνει μάλιστα το δρόμο και σε άλλους κριτικούς, είτε μέσω των περιοδικών και των εφημερίδων είτε μέσω αυτοτελών εκδόσεων, να ενημερώνουν εκπαιδευτικούς, γονείς, φοιτητές παιδαγωγικών σχολών, καλλιτέχνες και κάθε ενδιαφερόμενο, για την επαγγελματική θεατρική παραγωγή, που στοχεύει συστηματικά στη σχολική κοινότητα.

Το Θέατρο για Παιδιά έχει την ιδιαιτερότητα να απευθύνεται στο πιο ευαίσθητο κομμάτι του πληθυσμού, στα παιδιά, που οδηγούνται κατά τις εργάσιμες ημέρες στις παραστάσεις, συνήθως ομαδικά ανά σχολείο, και δευτερευόντως κατά τα πρωινά ή απογευματινά του Σαββατοκύριακου από γονείς που αναζητούν για τους μικρούς τους απογόνους την καλύτερη δυνατή πνευματική τροφή.

Αυτή ακριβώς η ιδιαιτερότητα του Θεάτρου για Παιδιά θέτει ενώπιόν μας ορισμένα καίρια ερωτήματα:

Είναι όλες οι παραστάσεις υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου;

Λαβαίνουν σοβαρά υπόψη τους όλοι οι θίασοι τις ευαισθησίες που έχει η παιδική ηλικία;

Εκείνοι που επιλέγουν και τελικά οδηγούν τα παιδιά σε μια θεατρική παράσταση (γονείς, εκπαιδευτικοί, μαθητικά συμβούλια κ.λπ.) γνωρίζουν τι έργο θα δουν; Ποιο είναι το κεντρικό του θέμα; Σε ποια ηλικιακή γκάμα απευθύνεται το κάθε έργο; Ποια προετοιμασία θα έπρεπε να είχε γίνει με τα παιδιά στο σχολείο πριν από την παράσταση; Ποια είναι τα μηνύματά του; Ποια είναι η παιδαγωγική του διάσταση; Πόσο υπεύθυνοι και επαγγελματίες είναι οι ηθοποιοί και οι λοιποί παράγοντες του συγκεκριμένου θιάσου; κ.λπ.

Τα θεατρικά σχήματα που δραστηριοποιούνται στο επαγγελματικό Παιδικό Θέατρο (θιασάρχες, συγγραφείς, μεταφραστές, ηθοποιοί, μουσικοί κ.ά.) έχουν υπόψη τους τι γίνεται στο χώρο τους; Τι άλλο παίζεται και πώς παίζεται; Ποιες αδυναμίες εντοπίζονται στη δική τους δουλειά και στις δουλειές των άλλων; Ποια χαρίσματα; Ποια έργα βρήκαν τη μεγαλύτερη απήχηση στα παιδιά; Ποιο ήταν το καλλιτεχνικό τους αποτέλεσμα; Ποιοι ηθοποιοί ξεχώρισαν με το «ήθος» τους επί σκηνής; 

Η κριτική είναι απαραίτητο και -θα έλεγα- θεμελιακής σημασίας συστατικό όλων των μορφών της τέχνης. Πρέπει να την επιζητούν οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί, γιατί, όταν είναι θετική, συντελεί στο ανέβασμα του ηθικού τους και τους επιβραβεύει ηθικά, κάτι που για τους καλλιτέχνες μετράει περισσότερο από τη χρηματική τους αμοιβή. Η σωστή κριτική διευκολύνει την επικοινωνία τους με το κοινό και τους στηρίζει στη συνεχή προσπάθεια αυτοβελτίωσής τους. Πρέπει να την επιζητούν, ακόμα κι αν τους πληγώνει εντοπίζοντας αστοχίες, προχειρότητα, ασυνέπειες ή λάθη στο έργο τους.

Η κριτική όμως βοηθάει και τον «καταναλωτή του καλλιτεχνικού προϊόντος», το θεατή εν προκειμένω, να κατανοήσει καλύτερα το έργο που βλέπει. Να συλλάβει τα κρυφά ή τα έμμεσα μηνύματά του. Η κριτική θεάτρου διευρύνει την αντιληπτικότητα του θεατή και έχει πάντα την αξία της, είτε έχει διαβαστεί ή συζητηθεί πριν από την παράσταση είτε αν γίνει μετά, ακόμα και μετά από την παρέλευση αρκετού χρόνου.

Αυτό ακριβώς το κενό στη θεατρική τέχνη και μάλιστα στη θεατρική τέχνη που απευθύνεται στα παιδιά, έρχεται να συμπληρώσει με την επαινετέα πρωτοβουλία και με τις καλοπροαίρετες κριτικές του ο Θανάσης Καραγιάννης.

Η εργασία του εκτείνεται χρονικά στην περίοδο 2007-2010 και αφορά σε 110 παραστάσεις για παιδιά που έγιναν από επαγγελματικούς θιάσους σε όλη την Ελλάδα. Στην αρχική τους μορφή οι κριτικές παρουσιάσεις είχαν συνταχθεί και είχαν δημοσιευθεί: οι 102 στην εφημερίδα Ριζοσπάστης (η οποία διέθετε για το σκοπό αυτό μία σελίδα κάθε Παρασκευή), και οι υπόλοιπες 8 κυρίως στο περιοδικό Θέματα Παιδείας (6), στην εφημερίδα Ενεργός Δημότης Νοτίων Προαστίων (1) και στο πρόγραμμα παραστάσεων του θεάτρου Αβάντι (1).

Όπως παρατηρεί σε εισαγωγικό του σημείωμα ο θεατρολόγος πανεπιστημιακός καθηγητής Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Οι κριτικές του Καραγιάννη είναι παιδαγωγικά ευθείες, αισθητικά απαιτητικές και θεατρικά ενημερωμένες. Βοηθούν και τους θιάσους στις επιλογές τους και τους δασκάλους στις κατευθύνσεις τους και στο εμπλουτισμό των κριτηρίων τους».

Διαβάζοντάς τες, γίνεται ξεκάθαρο ότι ο κριτικός-δάσκαλος δε χαρίζεται σε κανέναν. Δεν επιχειρεί να χαϊδέψει αυτιά ούτε να κολακέψει «βεντέτες». Εντοπίζει τα θετικά κάθε παράστασης και τα αναδεικνύει, ώστε να γίνουν παράδειγμα και στους λοιπούς. Στιγματίζει όμως και τις αστοχίες, τις οποίες δεν τις διακρίνει μόνο στην πλευρά των θιάσων, αλλά -ως δάσκαλος- τις βλέπει και στην πλευρά των παιδιών και των παιδαγωγών συνοδών τους.

Γι’ αυτό ακριβώς θεωρούμε ότι είναι ένα βιβλίο πολλαπλώς χρήσιμο για την καλλιτεχνική και για την εκπαιδευτική κοινότητα. Αυτή του μάλιστα η δυναμική το κάνει επίκαιρο για όλες τις εποχές, πολύ πιο πέρα από την τριετία στην οποία αναφέρεται. Είναι το μοναδικό έως τώρα βιβλίο αναφοράς για τον κόσμο του Παιδικού Θεάτρου, ένας οδηγός καθόλα χρήσιμος και χρηστικός.

Πέραν της άμεσης χρησιμότητάς του για γονείς, εκπαιδευτικούς και θεατρανθρώπους, που θα τους βοηθήσει άλλους μεν στις επιλογές τους και άλλους στην παραπέρα βελτίωση του έργου τους, το βιβλίο αυτό ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί και ως θεωρητικό/ιστορικό εγχειρίδιο σε πανεπιστημιακό επίπεδο, για τον εμπλουτισμό των σπουδών στις πανεπιστημιακές Σχολές Θεατρολογίας ή Παιδαγωγικής. Αλλά και κάθε φιλομαθής αναγνώστης θα βρει στις σελίδες του ενδιαφέροντα θέματα για μελέτη.

Συγχαίρουμε τον Θανάση Καραγιάννη για την εργώδη του αυτή προσπάθεια και του ευχόμαστε να μην τον εγκαταλείψει το δημιουργικό του πάθος για το Παιδικό και για το Σχολικό Θέατρο (έναν άλλο άγνωστο, ανεξερεύνητο και παρεξηγημένο τομέα της τέχνης για παιδιά που τον ερευνά συστηματικά τώρα τελευταία ο ίδιος μελετητής). Ελπίζουμε ότι θα έχει το κουράγιο και τη δύναμη να συνεχίζει να προσφέρει πολύτιμο υλικό: για τη θεατρολογία, για τη δραματουργία, για την ιστορία του θεάτρου για παιδιά, αλλά και για την εκπαίδευση.

Γιάννης Δ. Μπάρτζης

  Δρ. Λογοτεχνίας-Συγγραφέας   

Σχολικό Θέατρο και αστική ιδεολογία [1940-1949] Ιστορική και θεατρική περιρρέουσα ατμόσφαιρα: Στη δεκαετία, στην οποία εστιάζει ο φακός της ιστορικής μας έρευνας για το Σχολικό Θέατρο και ειδικά για τη δραματουργική του παραγωγή, εξελίσσονται διεθνώς σημαντικά γεγονότα, όπως ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, ο οποίος «γεννήθηκε από τον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό και στόχευε (σ.σ.: βασικά) (σ)τη συντριβή της Ε.Σ.Σ.Δ.», αλλά και γεγονότα στο εσωτερικό της χώρας μας, όπου η ωμή ένοπλη επέμβαση των Άγγλων στα εσωτερικά μας πράγματα, είχε ως αποτέλεσμα τις εξελίξεις στα «Δεκεμβριανά» (3 Δεκ. 1944-5 Ιαν. 1945), τη συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρ. 1944), το συμβόλαιο του Λιβάνου (20 Μαΐου 1944), τη συμφωνία της Καζέρτας (24 Σεπτ. 1944) και τον τριετή αδελφοκτόνο Εμφύλιο πόλεμο (1946-1949). Στην Κατοχή (1941-1944) η νεολαία υπέστη τα πάνδεινα: πείνα και κακουχίες (το Χειμώνα του 1941-1942 πέθαναν από την πείνα 60.000 παιδιά και από το διαρκή υποσιτισμό καταστράφηκε η υγεία 130.000 παιδιών) και ένα σημαντικό μέρος της υπέστη ορφάνια και εγκατάλειψη. Είναι φυσικό ότι ο πόλεμος και η Κατοχή επέδρασαν δυσμενώς και στην ψυχική υγεία των περισσότερων παιδιών, εκτός από αυτά που οργανωμένα συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση, στις τάξεις της Ε.Π.Ο.Ν., με την πολιτική καθοδήγηση και την ηθική στήριξη και διαπαιδαγώγηση του Ε.Α.Μ. και της Π.Ε.Ε.Α. Ο παιδαγωγός Κώστας Καλαντζής σχολιάζει με έμφαση την περίοδο του πολέμου και της Κατοχής, επισημαίνοντας ότι «Εσταμάτησαν την κανονικήν εξέλιξιν του ψυχικού βίου των παιδιών, τα ωρίμασαν προώρως, επέδρασαν βλαπτικώς επί της συναισθηματικής ζωής των, εκλόνισαν την προσωπικότητά των και έθεσαν εν κινδύνω τον ηθικόν των κόσμον. Αντιθέτως ένα μέρος της νεολαίας, το οποίον έλαβε μέρος εις τον Αγώνα της Εθνικής Αντιστάσεως, εξέφυγε την καταστρεπτικήν αυτήν επίδρασιν και διέπλασσε νέαν ηθικήν, της θυσίας, της αλληλεγγύης και της αγάπης προς την Πατρίδα.» Από την πρώτη στιγμή της κήρυξης του Ελληνο-ιταλικού πολέμου, πολλοί καλλιτέχνες και ηθοποιοί έθεσαν εαυτόν στην Αντίσταση κατά του εισβολέως και στη συνέχεια κατά των κατακτητών της πατρίδας μας. Λογοτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί, σκηνοθέτες, δραματουργοί, σκηνογράφοι, εκπαιδευτικοί κ.ά. άνθρωποι του πνεύματος ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα κυρίως του Ε.Α.Μ. και της Ε.Π.Ο.Ν., οργανώθηκαν και πρόσφεραν πολλά στα δυστυχισμένα παιδιά της πολεμικής και κατοχικής περιόδου, αλλά και αργότερα κατά την εμφυλιοπολεμική περίοδο. Ο Βασίλης Ρώτας, ο Γιώργος Κοτζιούλας, ο Νίκος Καρβούνης, η Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο Γεράσιμος Σταύρου, ο Νίκος Ακίλογλου, ο Αλέκος Ξένος, η Άννα Ξένου, ο Αλέξης Μυριαλής, η Αλέκα Μυριαλή, ο Άκης Σμυρναίος, ο Χάρης Σακελλαρίου και τόσοι άλλοι στις εσχατιές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας συνέβαλαν καθοριστικά στη μόρφωση και στην ψυχαγωγία των παιδιών, αλλά και στη συνειδητή και αποφασιστική τους μαχητική κοινωνική και αντιστασιακή τους δράση για εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή δημοκρατία, αξιοπρέπεια, με αγωνιστική διάθεση και με ποικίλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες, όχι μόνο στον τομέα της Παιδικής Λογοτεχνίας , αλλά και του Παιδικού Θεάτρου και Κουκλοθεάτρου , της Μουσικής, της Εκπαίδευσης κ.ο.κ. Η οργανωτική δουλειά της Ε.Π.Ο.Ν. και των στελεχών και μελών της στάθηκε καθοριστική για την επιτυχία των εκπολιτιστικών εκδηλώσεων σε όλη την Ελλάδα, στην Κατοχή, αλλά και στα βουνά της «Ελεύθερης Ελλάδας». Σημαντική ήταν η θεατρική δραστηριότητα του «Θεατρικού Ομίλου Ε.Π.Ο.Ν. Θεσσαλίας», του Βασίλη Ρώτα και των συνεργατών του, ηθοποιών, μουσικών, σκηνογράφων και μελών της Οργάνωσης και άλλων ΕΠΟΝίτικων θεατρικών ομάδων σε όλη τη χώρα. Πρέπει εδώ να υπογραμμιστεί ότι η συγκεκριμένη ιδεολογική πίστη των δημιουργών στα πατριωτικά, κοινωνικά και ταξικά ιδεώδη, δεν είχε κάποια σχέση με τις όποιες προσπάθειες και συγκεκριμένες επιλήψιμες κοινωνικές πρακτικές ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, οι οποίοι, πολλοί απ’ αυτούς, ιδιοτελείς καθώς ήταν, ήθελαν «και την πίττα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο», δηλ. να προσφέρουν στα παιδιά κάποιο καλλιτεχνικό υλικό, συναισθηματικά και μόνο ορμώμενοι, αλλά υλικό ακίνδυνο και ανώδυνο για τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους (δοσίλογους, προδότες, συνεργάτες και κάθε είδους «εθνικόφρονες», οι οποίοι επέδειξαν παντός είδους άνομες και ανήθικες δραστηριότητες κατά την εποχή της Κατοχής και του Εμφύλιου πολέμου, σε βάρος του λαού μας και κυρίως κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης), και τελικά … οι ίδιοι στη συνέχεια βραβεύτηκαν μάλιστα από την πολιτεία γι’ αυτή την ιδιοτελή και μειοδοτική πατριωτικά συμπεριφορά τους. Έτσι, ορισμένοι απ’ αυτούς, χωρίς ν’ αγωνιστούν κατά του Φασισμού και Ναζισμού, κατά των κατοχικών δυνάμεων, κατά των κυβερνήσεων Γ. Τσολάκογλου και κάθε βασιλόφρονα και «εθνικόφρονα» προδότη της πατρίδας μας και συνεργάτη των κατακτητών, αργότερα κέρδισαν βραβεία και επαίνους από τις μετέπειτα «εθνικόφρονες» κυβερνήσεις και τους βασιλείς. Θ’ αναφερθώ μόνο σ’ ένα παράδειγμα, εντελώς ενδεικτικό: η Αντιγόνη Μεταξά (η γνωστή «θεία Λένα», η οποία έχει προσφέρει τόσα και τόσα λογοτεχνικά, θεατρικά και εγκυκλοπαιδικά κείμενα για παιδιά) κατά τη διάρκεια της Κατοχής επιμελούνταν τις ραδιοφωνικές εκπομπές της «Θέατρο για παιδιά» και «Η ώρα του παιδιού», και μ’ αυτές πρόσφερε ψυχαγωγία στα παιδιά. Όμως, απ’ όσο γνωρίζω, δεν παρουσίασε κάποια έστω στοιχειώδη αντιστασιακή δραστηριότητα, παρά μόνο επέδειξε ανεκτικότητα στους κατακτητές και συνεργάστηκε με τους συνεργάτες τους. Αργότερα, το 1965, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και ο βασιλιάς της απένειμε το παράσημο του «Τάγματος της Ευποιίας», ενώ άλλοι άξιοι καλλιτέχνες συνάδελφοί της, αν και έδωσαν τη ζωή τους για τη λευτεριά της πατρίδας μας, αν και άλλοι αγωνίστηκαν στην Εθνική μας Αντίσταση, αν και πρόσφεραν με την τέχνη τους ανυπολόγιστες υπηρεσίες στα παιδιά, στη νεολαία και στο λαό μας, κατά την ίδια περίοδο, εντούτοις δεν έτυχαν παρόμοιων διακρίσεων. Και όσοι απ’ αυτούς επέζησαν, όχι μόνο δεν πήραν βραβεία και παράσημα από το αστικό μετεμφυλιοπολεμικό κράτος, αλλά αντιθέτως εξορίστηκαν και βασανίστηκαν και τοιουτοτρόπως «αμείφθηκαν» … για τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στην πατρίδα. Θεματολογικές προσεγγίσεις: Η θεματολογία της Δραματουργίας για παιδιά, την περίοδο που εξετάζουμε, ήταν ποικίλη, και κυρίως κάλυπτε τις ανάγκες των σχολικών γιορτών : της 25ης Μαρτίου 1821, της 28ης Οκτωβρίου 1940 (από το 1944 και μετά), των Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς, των Αποκριών, της Μητέρας και των εξετάσεων. Οι δραματουργοί, όμως, του Σχολικού Θεάτρου, επικέντρωναν την παραγωγή τους και σε άλλα θέματα, όπως: στην Ελληνική Μυθολογία, τη λαϊκή μας παράδοση, τους Βαλκανικούς πολέμους, τον Μακεδονικό Αγώνα, την Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση, την αντικομμουνιστική προπαγάνδα και σε άλλα κοινωνικά, θρησκευτικά και φυσιολατρικά θέματα. Ιδεολογικές επισημάνσεις: Μια παράμετρος του αστικού ιδεολογικού φάσματος ήταν η θρησκοληψία και η καλλιέργεια της μεταφυσικής σκέψης των παιδιών. Ο ορθολογισμός, η απλή λογική σκέψη και πόσο μάλλον η επιστημονική σκέψη και γνώση απουσιάζουν και δεν αποτελούν στόχους από παιδαγωγική άποψη στους θεατρικούς διαλόγους και κατά την εξέλιξη του μύθου. Αναφέρω ένα παράδειγμα: Η Λίζα Π. Τζουνάκου, στο βιβλίο της Το ανταρτόπληκτο (Πειραιεύς 1949) και συγκεκριμένα στο κείμενο «Τα παιδιά μας στο 1942. Μονόπρακτο δραματάκι για τα σχολεία», αναφέρεται στο βαρύ χειμώνα του 1942 της Κατοχής. Η μάνα Αννιώ συζητά με τα μικρά παιδιά της, Νίκο και Βάσω, για τις κακουχίες του πολέμου και ιδιαίτερα για την πείνα. Κι ενώ εκείνα επικρίνουν το θεό για την απονιά του, η μάνα τούς απαντά: «ΑΝΝΙΩ: Πάψε, Νίκο! Δεν ντρέπεσαι; Τι λόγια είναι αυτά; Ο καλός Θεός όλον τον κόσμο αγαπά και τον φροντίζει, τον λυπάται. Μα αυτό που μας κάνει σήμερα είναι τιμωρία, γιατί δεν τον ακούμε. Η καταστροφή έχει πέσει σ’ όλον τον κόσμο, γιατί έφυγε απ’ το δρόμο του Θεού. Γι’ αυτό έστειλε τους Γερμανούς και μας τιμωρούν, γι’ αυτό χρειάζεται, καλά μου παιδιά, υπομονή. Κι’ αν είσθε καλά παιδιά πάλι θαρθούν καλές μέρες.», και παρακάτω, ενώ προσεύχεται: «[…] Εσύ γλυκειά μου Παρθένα, εσύ λυπήσου πια τον κόσμο σου. Μη τον τιμωρείς. Αρκετά υποφέρει. Λυπήσου, σα μάννα πούσαι, τουλάχιστον αυτά τα φτωχά παιδάκια. Τι φταίνε τα κακόμοιρα, που κάθε μέρα πληρώνουνε, με τη ζωούλα και την υγεία τους, την κακία πούχουν οι μεγάλοι αναμεταξύ τους.» Είναι σαφής η αντι-διαλεκτική σκέψη, η ηθικοπλαστική και θεοκεντρική αντίληψη και ιδεολογία της συγγραφέα, η οποία δεν αγγίζει καν θέματα, από ιστορική και κοινωνιολογική άποψη, όπως: ο ναζισμός και τα εγκλήματά του στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, η Εθνική Αντίσταση κ.ά., αλλά αντιθέτως καλλιεργεί στα μικρά παιδιά: α) τη μοιρολατρία, β) την ιδεαλιστική αντίληψη των κοινωνικών φαινομένων –χωρίς τουλάχιστο ν’ αναφέρει έστω μια λογική σκέψη–, γ) τον αποπροσανατολισμό των παιδιών από τις αιτίες του πολέμου και των φρικτών συνεπειών του και δ) δεν προσπαθεί να τα πείσει, παίζοντας τον προσήκοντα παιδαγωγικό ρόλο της ως μάνα, και τον κοινωνικό ρόλο της ως άνθρωπος, για την αναγκαιότητα αντίστασης σε αυτούς που σκόρπισαν το θάνατο και τις καταστροφές σε εκατομμύρια ανθρώπους, στη φύση και στον ανθρώπινο πολιτισμό, σε αυτούς που τους σκλάβωσαν και που αποτελούν την αιτία για την πείνα και το θάνατο του λαού μας και των άλλων λαών. Τοιουτοτρόπως, θα έδινε στα παιδιά της επιχειρήματα για να κατανοήσουν το μέγεθος της αδικίας, της εγκληματικότητας, της ανηθικότητας, της διεθνούς παράνομης τρομοκρατίας των ναζιστών και φασιστών του Άξονα κ.ο.κ. Η αστική αντικομμουνιστική ιδεολογική προπαγάνδα και υστερία είναι μια άλλη πλευρά της θεματολογίας του Σχολικού Θεάτρου, την οποία συναντούμε ιδιαίτερα στα έργα της περιόδου του Εμφύλιου πολέμου. Μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών είχαν γαλουχηθεί στη βασική και στην ακαδημαϊκή τους εκπαίδευση, στην οικογένειά τους, αλλά και στον κοινωνικό τους περίγυρο, με τα νάματα του τρίπτυχου «Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», ενός συνθήματος του οποίου οι ρίζες, όπως μας πληροφορεί η Έφη Γαζή, βρίσκονται στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 1880-1930. Θ’ αναφερθώ μόνο σε ορισμένες σχετικές περιπτώσεις έργων του Σχολικού Θεάτρου : Ο Δημήτριος Αντ. Σαμαράς, Διευθυντής του 12ου Δημ. Σχολείου Α΄ Περιφ. Θεσσαλονίκης, κυκλοφόρησε στα 1949 το βιβλίο του Νάουσα, στο οποίο συμπεριέλαβε το έργο «Το Ελληνόπουλο. Χριστουγεννιάτικο δραματάκι σε δύο πράξεις». Ένα μισαλλόδοξο έργο, μ’ εθνικιστικό και όχι πατριωτικό πνεύμα, με θρησκόληπτη και όχι θρησκευτική αντίληψη, με το οποίο φιλοδοξούσε να διαποτίσει τις ψυχές των μικρών παιδιών με μίσος για τους Σλάβους, «τα κόκκινα τσακάλια», που «πήραν οι κακούργοι τα παιδιά για να πουλήσουν την ψυχή τους στον Σατανά», «που αυτοί οι κακούργοι τα μάζεψαν και τα πήγαν στις σλαβικές χώρες», που προσπαθούν «τα Ελληνόπουλα αυτά, πολύ δύσκολα και με πολλά βασανιστήρια να κατορθώσουν να τα κάμουν σαν τα μούτρα τους». Ο δημοδιδάσκαλος, ένα από τα βασικά πρόσωπα του έργου, με οργίλο ύφος λέει: «Οι κακούργοι ορφάνεψαν χιλιάδες ελληνόπουλα και χιλιάδες γονείς τούς πήραν τα παιδιά τους! Άτιμοι Σλάβοι, ’κείνο που χρόνια επιθυμούσατε, να αφανίσετε την ελληνική φυλή πάτε να το επιτύχετε, ως ένα βαθμό, με τα ελληνόφωνα όργανά σας», υπονοώντας το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και το Κ.Κ.Ε. Και συνεχίζει: «Οι συμμορίτες σαν τους πεινασμένους λύκους τώρα, σε μικρές ομάδες χωρισμένοι μπαίνουν στα χωριά, για να αρπάξουν τρόφιμα και να σπείρουν τον τρόμο, την καταστροφή και το θάνατο. Οι τυφλοί! Οι αφιονισμένοι απ’ την εθνοκτόνο προπαγάνδα των Σλάβων, δεν βλέπουν πως φθίνει η φυλή μας κάθε μέρα! Οι κανίβαλλοι! Ελληνίδων μανάδων παιδιά οι ίδιοι, ροφούν το αίμα της μεγάλης τους μάνας, της Ελλάδας.» Και η σύζυγος του δασκάλου εκθειάζει τις Παιδουπόλεις και την εμπνεύστριά τους την «καλή» Γερμανίδα, πρώην δραστήριο μέλος της ναζιστικής χιτλερικής νεολαίας, βασίλισσα Φρειδερίκη, που «όλα τα παιδιά την αγαπούνε σαν νάναι μητέρα τους και τη λατρεύουνε σαν αγία.»: «Αυτά τα καημένα έχασαν τον πατέρα και τη μάνα τους. Τους σκότωσαν οι αγριάνθρωποι, μα βρήκαν μια πονετική μάνα, την Βασίλισσά μας, που τα συμμάζεψε και τα φροντίζει τόσο, που ξεχνούν τον πόνο της ορφάνιας.» Η αστική προπαγάνδα, προσπαθούσε να μπολιάσει τον αντικομμουνισμό στις ψυχές των μαθητών των Δημ. Σχολείων, ασύστολα και με αντι-δεοντολογικό και αντι-επιστημονικό τρόπο. Ουσιαστικά, προσπαθούσε να μη μάθουν ποτέ τα παιδιά και οι γονείς τους την αλήθεια για τη φιλοξενία, τη στοργή και τη θαλπωρή που δέχτηκαν χιλιάδες παιδιά στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Επιδίωκε να δυσφημιστούν οι Λαϊκές Δημοκρατίες και η συμβολή τους στο «παιδοσώσιμο» αυτών των 25.000, περίπου, παιδιών, τα οποία στάλθηκαν εκεί μετά από πρόταση των λαϊκών συμβουλίων της χώρας μας, από σχετικό αίτημα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και με αποδοχή από τις εκεί κυβερνήσεις ν’ αναλάβουν όλα τα έξοδα για την αποκατάσταση της διαταραγμένης από τον πόλεμο ψυχικής υγείας των παιδιών, την υγιεινή διαβίωσή τους και τη μόρφωσή τους. Επίσης, η ντόπια αστική πολιτική ηγεσία και ο ξένος παράγοντας ήθελαν να μη μάθουν ποτέ οι Έλληνες τη φασιστική προπαγάνδα και αυταρχική συμπεριφορά που δέχονταν όσα παιδιά, ιδίως φυλακισθέντων, εξορισθέντων, πολιτικών προσφύγων και εκτελεσθέντων κομμουνιστών, κλείστηκαν στις επονομαζόμενες ψευδεπίγραφα «Παιδουπόλεις» της Φρειδερίκης, στα επί της ουσίας «παιδικά γκέτο», «φασιστικά κάτεργα», «στρατόπεδα-αντικομμουνιστικά αναμορφωτήρια». Θ’ αναφερθώ και σ’ ένα άλλο έργο της ίδιας θεματολογίας, το οποίο διακατέχεται, επίσης, από μισαλλοδοξία, αντικομμουνισμό και φιλοβασιλική προπαγάνδα. Πρόκειται για το θεατρικό κείμενο του Βασιλείου Παπαευθυμίου, «Οι Ηπειροτοπούλες. Πατριωτικό σκετς» (απ’ το βιβλίο του, Το Σχολείο μας γιορτάζει, Αθήναι 1949). Ο δραματουργός σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου: «[…] πιστεύω ακόμα πως δίνω ένα βιβλίο μορφωτικό και ψυχαγωγικό για τον μαθητή πρώτα και για κάθε Έλληνα ύστερα». Και ασφαλώς ευνοούσε η εποχή για να θεωρείται ένα έργο του Σχολικού Θεάτρου ως «μορφωτικό», όταν αυτό υμνούσε τη βασιλεία και μπόλιαζε στις ψυχές των παιδιών την απέχθεια στον κομμουνισμό. Είναι το μοναδικό βιβλίο, στο οποίο συνάντησα την εξής θεματολογική κατηγορία έργων του Σχολικού Θεάτρου: «Από τον αντικομμουνιστικό αγώνα». Ο δραματουργός σημειώνει, επίσης, πληροφοριακά τα εξής: «Το σκετς λαμβάνει χώραν στην Αγία Μαρίνα της Ηπείρου, λίγο πριν να μπουν μέσα οι Σλαυοκομμουνισταί», δίνοντας σαφές ιδεολογικό στίγμα. Η υπόθεση σχετίζεται με το «Χορό του Ζαλόγγου», προσομοιάζοντας εκείνη την ηρωική πράξη αυτοθυσίας των Σουλιωτισσών, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, με την τωρινή πράξη κάποιων Ηπειρωτισσών, οι οποίες πέφτουν από το βράχο και σκοτώνονται για να σωθούν από τους «κατσαπλιάδες», ελπίζοντας ότι θα μεταμορφωθούν πεθαίνοντας σε σειρήνες της θάλασσας και θα ρωτούν τους καραβοκύρηδες, όπως περίπου ρωτούσε η γοργόνα, η αδερφή του Μεγαλέξανδρου: «Ζη η Ελλάδα μας παιδιά;» και θα τους απαντούν «Ναι! ζει και μεγαλώνει!» Και θα ξαναρωτούν: «Ζη ο Παύλος Βασιλιάς;» και θ’ απαντούν: «Ω! Ζη και βασιλεύει!». Το παιδαγωγικό και κοινωνικό μήνυμα έβγαινε έμμεσα και με αβίαστο τρόπο: καλύτερα βασιλιά, παρά κομμουνισμό…! ή κάπως έτσι… Ο συγγραφέας εκφράζεται ως «ακραιφνής βασιλόφρων» και με στιχουργικό τρόπο, στην αρχή του βιβλίου, με τη δημοσίευση «εμπνευσμένων καλλιτεχνικών» στίχων του με τίτλο: «Ύμνος εις την Α.Μ. την Βασίλισσαν Φρειδερίκην», οι οποίοι βρίσκονται μελοποιημένοι σε παρτιτούρα στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου. Αντιγράφω μερικούς, απ’ αυτούς, τους οποίους υποθέτω ότι τραγουδούσαν κάποιοι μαθητές σε ορισμένα σχολεία, ώστε οι φιλόμουσοι βασιλόφρονες διδάσκαλοί τους να δώσουν και μ’ αυτό τον τρόπο τα διαπιστευτήριά τους στους προϊσταμένους τους, στη Βασίλισσά τους και στην Εθνική τους Κυβέρνηση: «Εσύ Μεγάλη Εστιάδα, / στον ιερό μας το βωμό / με της ψυχής σου την λαμπάδα / κράτα τον ιερό πυρσό. / Κι’ οδήγα μας, Βασίλισσά μας, / σε πιο μεγάλα ιδανικά / για να γεννούν τα δάκρυά μας / του Θρόνου σου τα πιο λαμπρά / διαμάντια αγάπης του Λαού μας / να τον κοσμούν παντοτεινά / και σκόρπιζέ μας τη χαρά / με χέρια πάντα στοργικά.» Και το ρεφραίν: «Μάγισσα είσαι, Ρήγισσα, / με το χρυσό ραβδί σου / ξέρεις να γειάνης τις πληγές, / τους πόνους να γιατρεύης, / ξέρεις να βασιλεύης.» Επίσης, ο Ν. Φατσέας, στο βιβλίο του Θεατρικά σκετς (πατριωτικά και κωμικά) (Αθήναι 1948), συμπεριέλαβε το αντικομμουνιστικό και φιλοβασιλικό έργο του «Ελληνικό προσκλητήριο», όπου στα πλαίσια του πατριωτικού πνεύματος, που όταν ο συγγραφέας υπερβάλλει, μετατρέπεται σε εθνικιστικό, όπως άλλωστε συνηθιζόταν για πολλές δεκαετίες στη Σχολική Δραματουργία. Το πρωταγωνιστικό πρόσωπο «Η Ελλάς» προσκαλεί όλα τα παιδιά της ν’ αγωνιστούν ενάντια στους «συμμορίτες», για να σωθεί η πατρίδα μας. Λέει ο «Αεροπόρος»: «γιατί με τον ατσάλινο δικό σας ανδρισμό / εσείς θα ξεκληρίσετε τον συμμοριτισμό.» Και ο «Στρατιώτης» λέει στη «Β. Ήπειρο»: «Θα ξαναρθής ολόκληρη πάλι στην αγκαλιά μας / και θάχης για κορώνα σου τον Παύλο Βασιλιά μας.» Επίλογος: Ιδεολογικές αποχρώσεις και αντιθέσεις, οι οποίες υπάρχουν ανά τους αιώνες, ενταγμένες στο φιλοσοφικό δίπολο ιδεαλισμός/υλισμός επικρατούσαν και στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία 1940-1949. Οι ιδεολογικές συγκρούσεις γενικότερα είχαν κατά την περίοδο εκείνη ως αποτέλεσμα ακόμη και την ένοπλη έκβασή τους κατά τον Εμφύλιο πόλεμο. Ως επικρατούσα ιδεολογία όμως ο ιδεαλισμός, είχε παραχθεί, επιβληθεί και διοχετευθεί μέσα από πολιτικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά κανάλια, με όπλα την αστική προπαγάνδα, και με επιπλέον θεσμούς όπως ήταν η εκκλησία, ο τύπος και ο στρατός. Το ιδεολογικό τρίπτυχο της «πιο διαδεδομένης “συνθηματικής φράσης” της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας»: «Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια», είχε ριζώσει βαθιά στη συνείδηση των παιδιών από την καθεστωτική ιδεολογία, είχε επιβληθεί και νομοθετικά, ώστε κανένας να μην μπορεί να αποφύγει την εφαρμογή της ή να μην έχει την ευχέρεια να την αμφισβητήσει, ιδίως οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι «μεταλαμπαδευτές των αιώνιων ιδεαλιστικών αξιών»…, οι εκπαιδευτικοί. Η δε τρομοκρατία που ασκήθηκε είτε νομοθετικά είτε με τα όπλα, τους διωγμούς, τις δολοφονίες, τις φυλακίσεις, τις εξορίες, κρατικών και παρακρατικών μηχανισμών, είχε ως αποτέλεσμα το φόβο, τη σύμπραξη με τον «δυνατό δυνάστη», Έλληνα ή ιμπεριαλιστή εισβολέα, με έμπρακτη πρακτική: την ανοχή, τη σιωπή και τον «ιδεολογικό παπαγαλισμό», «για να έχουν ήσυχο το κεφάλι τους» πάρα πολλοί εκπαιδευτικοί. Το Σχολικό Θέατρο δεν ήταν δυνατό ν’ αποφύγει το σφιχτό ιδεολογικό εναγκαλισμό της αστικής προπαγάνδας στην ποικίλη θεματολογία της δραματουργίας που παρήχθη κατά την ενλόγω δεκαετία. Εκείνο, που ξέφυγε από τον κλοιό ήταν ως ένα βαθμό το Παιδικό, το Ερασιτεχνικό και το Λαϊκό Θέατρο, κυρίως αυτό που δημιουργήθηκε από αριστερούς δραματουργούς, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, όπως ήταν οι: Βασίλης Ρώτας, Γιώργος Κοτζιούλας, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Μιχάλης Παπαμαύρος, Γεράσιμος Σταύρου, Νίκος Ακίλογλου, Χάρης Σακελλαρίου, Στρατής Π. Παπαδάκης κ.ά. Η θεματολογία της δραματουργίας τους ήταν συνυφασμένη με την αριστερή και σοσιαλιστική ιδεολογία και με κοινωνικές αξίες, όπως: η εθνική ανεξαρτησία, η ειρήνη, η λευτεριά, ο πατριωτισμός, η λαοκρατία, η αυτοθυσία, η συλλογικότητα, η συντροφικότητα, η ανιδιοτέλεια, το αγέρωχο και ασυμβίβαστο του χαρακτήρα κ.ά., δίνοντας μέσα από τα θεατρικά κείμενά τους για παιδιά, ακόμη και στο Κουκλοθέατρο και στο Λαϊκό Θέατρο Σκιών, ισχυρά ραπίσματα, στους δοσίλογους προδότες συνεργάτες των ναζιστών και φασιστών κατακτητών, στους συμβιβασμένους ποταπούς κουκουλοφόρους Γερμανοτσολιάδες, στους ιδιοτελείς μαυραγορίτες, στους αδίστακτους δολοφόνους και τρομοκράτες Χίτες και άλλους παρακρατικούς. Αυτοί ήταν εκείνοι που με την ανοχή του νόμου και την οργανωμένη συμβολή της αστυνομίας και του στρατού, κάτω από τις εντολές και τη συνεργασία των αποικιοκρατών/ιμπεριαλιστών Άγγλων και Αμερικανών αφεντικών τους, έδωσαν συνέχεια μετά την Κατοχή στην αστική ιδεολογική προπαγάνδα και στη βίαιη επιβολή των «αστικών αξιών», γεγονός που επηρέαζε έμμεσα –πλην σαφώς άμεσα– την εκπαιδευτική πολιτική, την ιδεολογική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας και το Σχολικό Θέατρο. Και … η έρευνα συνεχίζεται!

Εργογραφία Θανάση Καραγιάννη Θεάτρου και Θεάτρου για παιδιά

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΟΥ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
[Διοργάνωση Συνεδρίων, Σεμιναρίων και Τιμητικών Εκδηλώσεων, Εισηγητής σε Συνέδρια και Ημερίδες, Κριτική Θεάτρου για παιδιά, Βιβλία]

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ, ΗΜΕΡΙΔΕΣ

• Σεμινάριο με θέμα: «Παιδί και Θέατρο», της Σχολικής Συμβούλου Π.Ε. 11ης Περιφ. Αθηνών (Αθήνα, Ιούν. 2005), με θέμα για το Παιδικό Θέατρο του Βασίλη Ρώτα
• Επιμορφωτική Ημερίδα Σχολικού Συμβούλου Π.Ε. Ηλιούπολης (25 Φεβρ. 2008), με θέμα: «Το σατιρικό έργο του Βασίλη Ρώτα στο θέατρο και στην ποίηση για παιδιά»
• Γ΄ Πανελλήνιο Θεατρολογικό Συνέδριο (Ρέθυμνο, 23-26 Οκτ. 2008), με θέμα: «Ο Βασίλης Ρώτας και η δραματουργία του για παιδιά και έφηβους»
• Ημερίδα για τον Μάριο Πλωρίτη (Αθήνα, 19 Ιαν. 2009) με θέμα: «Η Θεατρική Κριτική του Μάριου Πλωρίτη στην εφ. “Ελευθερία” (1946-1947) για παραστάσεις με κοινωνικά θέματα»


ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ – ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ – ΗΜΕΡΙΔΩΝ – ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

Με πρωτοβουλία μου:
• πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις (Μάιος 1987) για το λογοτέχνη, μεταφραστή και θεατρικό συγγραφέα Βασίλη Ρώτα, με διοργανωτή το ΥΠΕΠΘ, όταν υπηρετούσα ως Τμηματάρχης Σχολικών Βιβλιοθηκών (1986-1988). (Μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής των εκδηλώσεων)
• πραγματοποιήθηκε το Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο, με θέμα: «Το Παιδικό Θέαμα», στην Καρδίτσα (12-13.11.1988) (Μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής)
• πραγματοποιήθηκε το Σεμινάριο «Τέχνη και τεχνική του Θεάτρου Σκιών», στη Λαμία (26-27 Μαρτ. 1990)
• οργανώθηκε (6.4.2002) Τιμητική Εκδήλωση στη Αθήνα για το έργο του λογοτέχνη, θεατρικού συγγραφέα και μελετητή Χάρη Σακελλαρίου. Μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής και Συντονιστής της εκδήλωσης στη Στοά του βιβλίου (οδό Πανεπιστημίου)

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ

Επιστημονικές συγγραφές-δημοσιεύσεις
Βιβλία:

1. Ο Βασίλης Ρώτας και το έργο του για παιδιά και έφηβους. Θέατρο – Ποίηση-Πεζογραφία – «Κλασσικά εικονογραφημένα». Ερμηνευτικές, θεματολογικές, ιδεολογικές, παιδαγωγικές προσεγγίσεις (Προλογίζουν οι: Β.Δ. Αναγνωστόπουλος – Απ. Παπαϊωάννου), Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2007, σσ. 660
2. Το Θέατρο για παιδιά στην Ελλάδα (Πρόλογος: Βάλτερ Πούχνερ), Γρηγόρης, Αθήνα 2009, σσ. 340

Δημοσιεύσεις για τη Δραματουργία για παιδιά:

1. «Βασίλη Ρώτα “Νενικήκαμεν” (μονόπρακτο για παιδιά), 1929. Σύντομη αναφορά στην υπόθεση και στους δραματικούς ήρωες του έργου», περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι», τεύχ. 444-445, 2002, σ. 374-379
2. «Ο Σατιρικός Βασίλης Ρώτας. Σύντομη επίσκεψη στο ποιητικό και δραματουργικό έργο του για παιδιά και εφήβους», περ. «Διαδρομές», τεύχ. 82, Καλοκαίρι 2006, σ. 7-15
3. «Ο δραματουργός Χάρης Σακελλαρίου και το έργο του για νήπια, παιδιά και έφηβους [Μια πρώτη προσέγγιση]», εφημ. «Ενεργός Δημότης», Άγ. Δημήτριος 23 Μαΐου 2008
4. «Βασίλης Ρώτας και θέατρο σκιών. Αναφορές – Επισημάνσεις – Προσεγγίσεις», περ. «Μανδραγόρας», τεύχ. 38, 2008, σ. 80-84

Δημοσιεύσεις για τη Δραματουργία για ενηλίκους:

1. «Βασίλης Ρώτας. Ο Θεατράνθρωπος, ο Δραματουργός, ο Μεταφραστής. Χρονολόγιο [Βασικό συνοπτικό σχεδίασμα]», περ. «Μανδραγόρας», τεύχ. 38, 2008, σ. 76-79
2. «“Τα ραβδιά των τυφλών”: μια αφορμή για γνωριμία με το θεατρικό έργο του Ρίτσου», περ. «Θέματα Παιδείας», τεύχ. 37-38, Άνοιξη – Καλοκαίρι 2009, σ. 175-180

Κριτική Θεάτρου για παιδιά:

Έκτακτες δημοσιεύσεις:
1. Νίκου Καμτσή, «Ψάξτε!!! Έχασε τη μύτη του», περ. «Θέματα Παιδείας», τεύχ. 30, Ιούν. – Αύγ. 2007, σ. 138
2. Ευγένιου Τριβιζά, «Πλατς Μουτς», περ. «Θέματα Παιδείας», τεύχ. 30, Ιούν. – Αύγ. 2007, σ. 139 (με ψευδ. ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ)
3. Κέλλυς Σταμουλάκη, «Σταματήστε τη Γη να κατέβω», περ. «Θέματα Παιδείας», τεύχ. 31, Σεπτ. – Νοέμ. 2007, σ. 31-33
4. Γιάννη Καλατζόπουλου, «Σαίξπηρ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα, σαν το σκύλο με τη γάτα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 22.12.2007
5. Έφης Παπαθεοδώρου, «Τα γενέθλια του φεγγαριού και η κόρη του ήλιου», εφημ. «Ριζοσπάστης», 20.2.2008
6. Ευγένιου Τριβιζά, «Η Κούλα η κατσικούλα και το κλεμμένο τραγούδι», εφημ. «Ριζοσπάστης», 20.2.2008
7. Ειρήνης Μάρρα, «Ο Καλόκαρδος και η Χρυσή Ροδιά», εφημ. «Ριζοσπάστης», 19.4.2008



Τακτική σελίδα στην εφ. «Ριζοσπάστης» (κάθε Παρασκευή)
με τίτλο: «Θέατρο για παιδιά»:

8. Βαλεντίνας Παπαδημητράκη, «Ένα μπαλόνι μυστικά», εφημ. «Ριζοσπάστης», 21.11.2008
9. Λένας Τερκεσίδου, «Οι Σωματοφύλακες της κατσαρόλας», εφημ. «Ριζοσπάστης», 21.11.2008
10. Κέλλυς Σταμουλάκη, «Ομήρου Ιλιάδα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 21.11.2008
11. Δημήτρη Δεγαΐτη, «Χανς Κρίστιαν Άντερσεν Ο μολυβένιος στρατιώτης», εφημ. «Ριζοσπάστης», 28.11.2008
12. Έλλης Βοζικιάδου, «Αφών Γκριμ Χένσελ και Γκρέτελ», εφημ. «Ριζοσπάστης», 28.11.2008
13. Δήμου Αβδελιώδη, «Ο Μεγαλέξανδρος και ο καταραμένος Δράκος», εφημ. «Ριζοσπάστης», 28.11.2008
14. Νίκου Δαφνή/Δημήτρη Ραβάνη-Ρεντή, «Λ. Φρανκ Μπάουμ Ο μάγος του Οζ», εφημ. «Ριζοσπάστης», 5.12.2008
15. Ηλία Καρελλά/Αλεξάνδρας Λιακοπούλου, «Β. Κορνάρου Ερωτόκριτος», εφημ. «Ριζοσπάστης», 5.12.2008
16. Δήμου Αδάμη, «Σίτος ο Σιταράκης. Αυτός ο μεγάλος μικρός», εφημ. «Ριζοσπάστης», 5.12.2008
17. Αφών Γκριμ, «Τα τρία γουρουνάκια» (Κουκλοθέατρο), εφημ. «Ριζοσπάστης», 12.12.2008
18. Νίκου Καμτσή, «Το μπαούλο με τα παραμύθια», εφημ. «Ριζοσπάστης», 12.12.2008
19. Αφών Γκριμ, «Η Χιονάτη και οι εφτά ψηλοί νάνοι», εφημ. «Ριζοσπάστης», 12.12.2008
20. Μαριάννας Τόλη, «Η Μαίρη Πόπινς συναντά τους Μπιτλς», εφημ. «Ριζοσπάστης», 19.12.2008
21. Άννας-Σεβαστής Τζίμα – Σύλβιας Κουτσουφλάκη, «Ο Πουλτσινέλα και το μαγικό δάσος», εφημ. «Ριζοσπάστης», 19.12.2008
22. Μιχάλη Κουκουλομμάτη, «Της φύσης μυστικό», εφημ. «Ριζοσπάστης», 19.12.2008
23. Δημ. Σεϊτάνη, «Χορεύοντας με τα χρώματα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 25.12.2008
24. Ξένιας Καλογεροπούλου – Θωμά Μοσχόπουλου, «Παραμυθ…issimo», εφημ. «Ριζοσπάστης», 25.12.2008
25. Κάρλο Κολντόνι, «Η Λοκαντιέρα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 25.12.2008
26. Λετίτσιας Μουστάκη, «Η σοφίτα με τα μυστικά», εφημ. «Ριζοσπάστης», 1.1.2009
27. Σαρλ Περό, «Ο παπουτσωμένος γάτος», εφημ. «Ριζοσπάστης», 1.1.2009
28. Λιούις Κάρολ, «Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων», εφημ. «Ριζοσπάστης», 1.1.2009
29. Άθω Δανέλλη, «“Τα Χριστούγεννα του Καραγκιόζη” και άλλες παραστάσεις», εφημ. «Ριζοσπάστης», 9.1.2009
30. Σαρλ Περό, «Η Γαϊδουρώ», εφημ. «Ριζοσπάστης», 9.1.2009
31. Ευγένιου Τριβιζά, «Το νούφαρο του βάλτου», εφημ. «Ριζοσπάστης», 9.1.2009
32. Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, «Μόγλης», εφημ. «Ριζοσπάστης», 9.1.2009
33. Κάρμεν Ρουγγέρη, «Ομήρου Οδύσσεια», εφημ. «Ριζοσπάστης», 16.1.2009
34. Όσκαρ Ουάιλντ, «Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας», εφημ. «Ριζοσπάστης», 16.1.2009
35. Κώστα Γεωργουσόπουλου (επιλογή κειμένων), «Σύγκρουση Γενεών “Το Χάσμα”», εφημ. «Ριζοσπάστης», 16.1.2009
36. Ευγένιου Τριβιζά, «Η Κούλα η κατσικούλα και το κλεμμένο τραγούδι», εφημ. «Ριζοσπάστης», 16.1.2009
37. Φρ. Γκ. Λόρκα, «Τα μάγια της πεταλούδας», εφημ. «Ριζοσπάστης», 23.1.2009
38. Ευριπίδη, «Ελένη», εφημ. «Ριζοσπάστης», 23.1.2009
39. Αδελφών Γκριμ, «Φαουστουπής (Ρουμπελστίλτσκιν)», εφημ. «Ριζοσπάστης», 23.1.2009
40. Κάρμεν Ρουγγέρη, «Ο Τσάρος Σαλτάν, η όμορφη Τσαρέβνα και ο Μαγεμένος Κύκνος», εφημ. «Ριζοσπάστης», 30.1.2009
41. Διονύσης Γιατράς – Κώστας Καποδίστριας, «Ωραία και μόνη η Ζάκυνθος… με κυριεύει», εφημ. «Ριζοσπάστης», 30.1.2009
42. Σαρλ Περό, «Η Σταχτοπούτα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 30.1.2009
43. Πάντσο Πάντσεφ, «Το παραμύθι με τα τέσσερα καπέλα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 6.2.2009
44. Νίκου Γκότση, «Ο Νεροκολοκύθας και ο Αγριοαγκινάρας», εφημ. «Ριζοσπάστης», 6.2.2009
45. Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, «Η λίμνη των κύκνων», εφημ. «Ριζοσπάστης», 6.2.2009
46. «Ένας καινούριος θαυμαστός κόσμος», εφημ. «Ριζοσπάστης», 13.2.2009
47. Δημήτρη Μπασλάμ, «Ο Γαργαληστής», εφημ. «Ριζοσπάστης», 13.2.2009
48. Ευγένιου Τριβιζά, «Ο Έβδομος Σταθμός. Το μυστικό του πειρατή Μπελαφούσκ», εφημ. «Ριζοσπάστης», 13.2.2009
49. Βασίλη Αθανασάκη, «Σκουπιδοχώρα S.O.S. – Ανακύκλωση τώρα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 27.2.2009
50. Τάσου Κώνστα, «Ο Καραγκιόζης πολυτεχνίτης», εφημ. «Ριζοσπάστης», 27.2.2009
51. Αλεξίας Αλεξίου, «Το χωριό της Αλφαβήτας», εφημ. «Ριζοσπάστης», 27.2.2009
52. Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, «Η λίμνη των κύκνων», εφημ. «Ριζοσπάστης», 6.3.2009
53. Ελένης Σαραφίδη, «Ζυμαρανθρωπάκι χαμογέλα», εφημ. «Ριζοσπάστης», 6.3.2009
54. Σταμάτη Κραουνάκη/Σπείρα-Σπείρα, «Η συνωμοσία των λουκουμάδων», εφημ. «Ριζοσπάστης», 6.3.2009
55. Άννας Παπαμάρκου – Λεωνίδα Ψελτούρα, «Το τραγούδι της Γης», εφημ. «Ριζοσπάστης», 13.3.2009
56. Αλεξίας Αλεξίου, «Ανακύκλωσε ζωή», εφημ. «Ριζοσπάστης», 13.3.2009
57. Αλέκας Τσιτσιπά, «Το όνειρο της Σκουπιδένιας… Ανακύκλωση», εφημ. «Ριζοσπάστης», 13.3.2009
58. (αφήγηση: Εύη Γεροκώστα) «Μια σταλιά ρεβίθια και μια χούφτα παραμύθια!», εφημ. «Ριζοσπάστης», 20.3.2009
59. (αφήγηση: Σάσα Βούλγαρη) «Της Σφίγγας τα αινίγματα – Τα τέρατα των Μύθων», εφημ. «Ριζοσπάστης», 20.3.2009
60. (αφήγηση: Ανθή Θάνου) «Παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο», εφημ. «Ριζοσπάστης», 20.3.2009
61. Γιώργου Φρατζεσκάκη, «Το αγόρι που μιλούσε με τα πουλιά», εφημ. «Ριζοσπάστης», 27.3.2009
62. Γιώργου Φρατζεσκάκη, «Παραμύθια από την καλή και από την ανάποδη», εφημ. «Ριζοσπάστης», 27.3.2009
63. Μαρίας Παπαγιάννη, «Παράξενο δεν είναι;», εφημ. «Ριζοσπάστης», 27.3.2009
64. «Τα σαράντα κλειδιά», εφημ. «Ριζοσπάστης», 10.4.2009
65. Μιχάλη Χατζάκη, «Ο Καραγκιόζης Γραμματικός», εφημ. «Ριζοσπάστης», 10.4.2009
66. Μιχάλη Χατζάκη, «Ο ξυλοκόπος και το δάσος» (Κουκλοπαίχτρια: Χριστίνα Μπήτιου), εφημ. «Ριζοσπάστης», 10.4.2009
67. Κάρμεν Ρουγγέρη, «Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη… σαν παραμύθι», εφημ. «Ριζοσπάστης», 17.4.2009
68. Σίσσυς Αλλατά, «Μολιέρου Αρχοντοχωριάτης», εφημ. «Ριζοσπάστης», 17.4.2009
69. Καλλιόπης Παπαδάκη, «Μάντεψε ποιος;», εφημ. «Ριζοσπάστης», 17.4.2009

Παρουσιάσεις βιβλίων για το Θέατρο, το Θέατρο Σκιών και τη Θεατρική Αγωγή:

1. Μιχάλη Χατζάκη, Θέατρο Σκιών, Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος, 1997, σ. 95, εφημ. «Καθημερινή Φθιώτιδα», 30.4.1998 (και συνέχεια: 7.5.1998)
2. Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Λεξικό του Θεάτρου, Νεφέλη, 2000, σ. 757, εφημ. «Επικοινωνία», Αρ. φύλ. 85, Άγ. Δημήτριος Ιαν. 2001
3. Θόδωρου Γραμματά, Fantasyland. Θέατρο για παιδιά και νεανικό κοινό, Τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός, 1999, σ. 324, περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι», τεύχ. 441, 2002, σ. 190
4. Δημήτρη Μόλλα, Ο Καραγκιόζης μας. Ελληνικό Θέατρο Σκιών, Σύγχρονη Εποχή, 2002, σ. 395, εφημ. «Δημοτικός Αγώνας», Αρ. φύλ. 65, Άγ. Δημήτριος Ιούλ. – Αύγ. 2004
5. Κυριακής Πετράκου, Θεατρολογικά Miscel-lanea, Δίαυλος, 2004, σ. 416, περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι», τεύχ. 474, 2005, σ. 537
6. Γεωργίας Λαδογιάννη, Το Παιδικό Θέατρο στην Ελλάδα, Ιστορία και κείμενα, Ελληνικά Γράμματα, 1998, σ. 206, περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι», τεύχ. 477, 2006, σ. 190-191
7. Κυριακής Πετράκου, Ο Καζαντζάκης και το Θέατρο, Μίλητος, 2005, σ. 717, περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι», τεύχ. 477, 2006, σ. 191-192
8. Θόδωρου Γραμματά – Τάκη Τζαμαργιά, Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο, Ατραπός, 2004, σ. 389, περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι», τεύχ. 477, 2006, σ. 187-188
9. Ο Μιλτιάδης Χουρμούζης στην πόλη της Λαμίας. Δημ.Θ. Νάτσιου, Μιλτιάδης Χουρμούζης: Ο Λεπρέντης, Δημοτικό Θέατρο Ρούμελης, 2004, σ. 142, εφημ. «Σέντρα», Λαμία 26.4.2007
10. Γιάννη Καλατζόπουλου, Γιαννάκης, το παιδί θαύμα, Καστανιώτης, 2006, σ. 255, περ. «Διαβάζω», τεύχ. 476, Ιούλ. – Αύγ. 2007, σ. 80
11. Άννας Βαγενά, Το θεσσαλικό μου θέατρο, Κέδρος, 2006, σ. 288, εφημ. «Δημοτικός Αγώνας», Αρ. φύλ. 86, Άγ. Δημήτριος Ιαν. – Φεβρ. 2008
12. Μπάμπη Κατσάρα, Η δραματική τέχνη στο σχολείο. Το θεατρικό παιχνίδι στην πράξη, Παρασκήνιο, 2005, σ. 31, εφημ. «Σέντρα», Λαμία 31.1.2008
13. Μάντυς Δασκαλοπούλου, Χωρίς αγάπη και φιλία πώς θα ζήσω; Ήρωες του Αισώπου, πααίρνουν το αίμα τους πίσω, Πολιτιστικός Θεατρικός Σύλλογος «Μαγικό Θέατρο», Άμφισσα 2003, σ. 32, εφημ. «Σέντρα», Λαμία 21.2.2008
14. Θόδωρου Γραμματά, Η Σχολική Θεατρική Παράσταση. Οδηγός για εκπαιδευτικούς. Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, τόμος α΄, Ατραπός, Αθήνα 2007, σ. 238, εφημ. «Ενεργός Δημότης», Άγ. Δημήτριος 29.9.2008
15. Αστέριου Τσιάρα, Η Θεατρική Αγωγή στο Δημοτικό Σχολείο. Μια ψυχοκοινωνιολογική προσέγγιση, Παπαζήσης, Αθήνα 2007, σ. 294

Συνεργασία με περιοδικές εκδόσεις:

1. Συνεργάτης της καθημερινής εφ. «Ριζοσπάστης» (έκτακτος: 1988-1990 και τακτικός: 1992-1994): Κριτική-παρουσίαση βιβλίων & παιδικών βιβλίων και 2007 (μέχρι σήμερα): Κριτική Παιδικού Θεάτρου
2. Έκτακτος συνεργάτης του περ. «Θέματα Παιδείας» (2001 μέχρι σήμερα). Κριτική παιδικού βιβλίου. Αρθρογραφία – Κριτική Παιδικού Θεάτρου.



Επιμέλεια αφιερωμάτων σε περιοδικά και εφημερίδες για το έργο του Βασίλη Ρώτα:

α. περ. «Έρευνα» (Αγγέλου, Γ., Αναγνωστόπουλος, Β.Δ., Βαλάκου, Αντ., Κατσίκη-Γκίβαλου, Άντα, Δαμιανάκου, Β., Δελησάββας, Μ., Δημόπουλος, Ντ., Καλλέργης, Ηρ., Καραγιάννης, Θαν., Καράγιωργας, Π., Κεπέσης, Ν., Λαδογιάννη, Γ., Λαζανάς, Β.Ι., Ληναίος, Στ., Μανωλάκης, Άγγ., Μαρρές, Γ., Μερακλής, Μ.Γ., Μπρεντάνου, Κ., Μπάρτζης, Γ.Δ., Πούχνερ, Β., Περγιάλης, Ν., Ρώτας, Νικ., Ρώτας, Ρ.-Π., Σακελλαρίου, Χ., Σαρή, Ζ., Σιμόπουλος, Ηλ., Σταφυλάς, Μ., Τζαμαργιάς, Τ., Ταξιάρχης, Φ., Τσαλίνοβα, Κ., Τσέκερης, Φ.), τεύχ. 1 / 2001, σ. 3-80
β. περ. «Το Σχολείο και το Σπίτι» (Ρ.-Π. Ρώτας, Μιχ. Σταφυλάς, Μαρ. Τζαφεροπούλου, Θαν. Καραγιάννης), τεύχ. 443-444 / 2002, σ. 358-379
γ. περ. «Τα Εκπαιδευτικά» (Βασ. Ασημομύτης, Φ.Κ. Βώρος), τεύχ. 63-64 / 2002, σ. 9-26, (Θαν. Καραγιάννης), τεύχ. 65-66 / 2002, σ. 12-29
δ. περ. «Σύγχρονη Εκπαίδευση» (Θαν. Καραγιάννης, Νικηφ. Ρώτας, Αθαν.Ν. Γκότοβος, Κυρ. Πετράκου, Βαρβ. Γεωργοπούλου, Ρ.-Π. Ρώτας), τεύχ. 127 / 2002, σ. 1-39
ε. περ. «Διαβάζω» (Θαν. Καραγιάννης, Ρ.-Π. Ρώτας, Αλ. Ζήρας, Κ. Γεωργουσόπουλος, Θόδ. Γραμματάς, Ανδρ. Καρακίτσιος, Θαν. Βενέτης, Γ. Παπαντωνάκης), τεύχ. 444-445/2002, σ. 78-114
στ. περ. «Διαδρομές» (Βάλτερ Πούχνερ, Θαν. Καραγιάννης), τεύχ. 9-10, Άνοιξη - Καλοκαίρι 2003, σ. 69-92
ζ. περ. «Μανδραγόρας» (Ο Θεατράνθρωπος Βασίλης Ρώτας) (Θαν. Καραγιάννης, Βάλτερ Πούχνερ, Κυρ. Πετράκου, Βαρβ. Γεωργοπούλου, Παν. Νούτσος, Κ. Κρεμμύδας, Κ. Ρώτα, Αριστέα Κομνηνέλλη), τεύχ. 38, 2008

Θεατρολογική έρευνα και έκδοση βιβλίου

Επιστολή

προς κ.κ. Σκηνοθέτες Θεάτρου για παιδιά, Θεατρικούς Συγγραφείς και Ηθοποιούς

[προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης καταγραφή και η εγκυρότητα των υπό δημοσίευση στοιχείων]

ΘΕΜΑ: Αρχειακό υλικό και υλικό τρεχουσών θεατρικών παραστάσεων

Αγαπητέ μου, Αγαπητή μου,

Ήδη, έχουμε γνωριστεί και συνεργαστεί με ορισμένους από εσάς. Οι δραστηριότητές μου, οι προθέσεις μου και τα σχέδιά μου σας είναι γνωστά: α. Κριτική Θεάτρου για παιδιά (στην εφ. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» και στο περ. «ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ»), β. Έρευνα για την Ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου για παιδιά (Θέατρο, Θέατρο Σκιών, Κουκλοθέατρο, Μαριονέτες, Αφήγηση παραμυθιών), γ. Δημοσίευση άρθρων και δοκιμίων μου για το Θέατρο για παιδιά, σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες, δ. Συμμετοχή μου σε συνέδρια και ε. Συγγραφή σχετικών βιβλίων.

Σας παρακαλώ θα ήθελα να μου στείλετε:

1. Πλήρες βιογραφικό σας σημείωμα (να σταλεί στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση),
2. Έντυπο υλικό [προγράμματα, αφίσες, προσκλήσεις, εισιτήρια κ.λπ.] απ’ όλη τη διαδρομή σας στο χώρο του θεάτρου για παιδιά, είτε ως ηθοποιός, είτε ως σκηνοθέτης, είτε ως άλλος συντελεστής της παράστασης. Όταν δεν έχετε να μου δώσετε πρωτότυπο αρχειακό έντυπο υλικό, παρακαλώ θα ήθελα φωτοτυπίες, αν μπορείτε να μου βγάλετε (να μου σταλεί ταχυδρομικά ή να το παραλάβω προσωπικά),
3. Kασέτες, C.D., με τη μουσική των παραστάσεων ή οτιδήποτε άλλο αφορά στην παράσταση(να μου σταλεί ταχυδρομικά ή να το παραλάβω προσωπικά),
4. Παραστασιογραφία (διαβάστε τη 2η σελίδα),
5. Δημοσιευμένες κριτικές θεάτρου(να μου σταλούν ταχυδρομικά ή να τις παραλάβω προσωπικά),
6. Θεατρικά κείμενα προηγούμενων έργων σας (σε βιβλία ή αδημοσίευτα) (να μου σταλούν ταχυδρομικά ή να τα παραλάβω προσωπικά),
7. Δημοσιευμένα κείμενα του δραματουργού ή του σκηνοθέτη, σχετικά με το θέατρο για παιδιά(να μου σταλούν ταχυδρομικά ή να τα παραλάβω προσωπικά),
8. Συμμετοχή σε σεμινάρια ή συνέδρια (το πρόγραμμα και την εισήγηση, αν είναι δημοσιευμένη) (να μου σταλούν ταχυδρομικά ή να τα παραλάβω προσωπικά),
9. Τα κείμενα των συνεντεύξεών σας, αν είναι δημοσιευμένα(να μου σταλούν ταχυδρομικά ή να τα παραλάβω προσωπικά),
10. Θα σας πάρω συνέντευξη, προσεχώς,
11. Αδιάκοπη ενημέρωσή μου (στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση) για κάθε παράσταση που πραγματοποιεί ο θίασος σας ή κάποιος άλλος θίασος που ανεβάζει έργο σας (ακόμη και σχολικός ή ερασιτεχνικός θίασος) (στην Αθήνα ή στην επαρχία), σε θεατρικό ή σχολικό χώρο,
12. Κείμενο και Φωτογραφία της τρέχουσας παράστασης, καλής ανάλυσης και οπωσδήποτε σε jpg (400-1000 kb) (απαραίτητη η αποστολή τους πριν να δω την παράσταση).

Σας ευχαριστώ θερμά για τη συνεργασία.

Η Ιστορία του Ελληνικού Παιδικού Θεάτρου θα γραφτεί ασφαλώς και με τη δική σας συμβολή.

Με εκτίμηση για το έργο σας, τις ευχές μου για «ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ» και τις ευχαριστίες μου

Δρ. Θανάσης Καραγιάννης

Έρευνα για παραστασιογραφία του θεάτρου για παιδιά

Αγαπητέ μου, Αγαπητή μου,

Επιθυμώ, επίσης, να καταγράψω, όσο γίνεται πληρέστερη παραστασιογραφία. Μ’ ενδιαφέρει να μάθω ποιο έργο ανεβάσατε, πού, πότε, πόσες παραστάσεις δώσατε κ.λπ., όπως φαίνεται στο παράδειγμα που δίνω στον παρακάτω πίνακα. Όλα πρέπει να καταγραφούν για την Ιστορία. Μόνο εσείς οι δημιουργοί μπορείτε να προσφέρετε έγκυρες και πλήρεις πληροφορίες. Προσωπικά δεσμεύομαι να αναφέρω βιβλιογραφικά όποιον βοηθήσει στην προσπάθειά μου, στα βιβλία που θα εκδώσω.

Αρκετοί θίασοι έχουν μακρόχρονη θητεία και προσφορά στο χώρο του Θεάτρου για παιδιά. Τους παρακαλώ να έχω όλη την παραστασιογραφία των θιάσων τους, για τις περασμένες δεκαετίες, μέχρι 15 Σεπτεμβρίου 2009. Την ίδια ημερομηνία παρακαλώ να έχω και την παραστασιογραφία των νεότερων ή νέων θιάσων.

Ήτοι, ερευνώ στοιχεία για παραστάσεις που ανέβηκαν:

1. Σε Σκηνές της Αθήνας
2. Σε Σκηνές επαρχιακής πόλης
3. Σε Σχολεία
4. Σε Δήμους κ.ο.κ.