Χρήστος Δημούλας

Οι λαϊκατδήδες

Ποίηση

Παρουσιάζει ο Θανάσης Ν. Καραγιάννης

Ο Χρήστος Δημούλας είναι ένας νέος άνθρωπος, που αγωνίζεται για το μεροκάματο, με μια αξιοθαύμαστη αξιοπρέπεια. Με ψηλά το κεφάλι, μακριά από τις σύγχρονες σειρήνες της αστικής διανόησης, δίπλα και μαζί με την εργατική τάξη και τους ταξικούς αγώνες της, μπροστάρης για τη μόρφωση των λαϊκών στρωμάτων, τρέχει ολημερίς –μετά την επίπονη δουλειά του– αν και κουρασμένος, στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, στις πολιτικές μαζώξεις, στα συλλαλητήρια, για να επιτελέσει το προσωπικό του χρέος απέναντι στους συνανθρώπους του. Δεν το βάζει κάτω. Στο ένα χέρι το βιβλίο και στο άλλο τη γραφίδα του, πολεμάει, μαζί με τους συναγωνιστές του, τον ταξικό μας εχθρό, με όπλο την ποίηση, αλλά ενίοτε και τον πεζό λόγο.

Στην ποίηση έχει μια ευχέρεια. Σκαρώνει στίχους και ποιήματα άλλοτε με ομοιοκαταληξία και άλλοτε σε ελεύθερο στίχο, ο οποίος όμως διαθέτει ρυθμό. Ο ρυθμός των ποιημάτων του είναι πηγαίος, όπως πηγαία και γνήσια είναι τα συναισθήματά του και η πολιτική σκέψη του. Μια σκέψη αρκετά καλλιεργημένη, γαλουχημένη από τον ιστορικό και διαλεκτικό υλισμό, δεν ξεφεύγει σε περιττολογίες και δε χρησιμοποιεί ασκόπως το δευτερεύον και το επιμέρους. Στοχεύει στο κοινωνικά κύριο και καθοριστικό, με λυρισμό ή ρεαλισμό, και σχεδόν πάντοτε περιφέρεται και επικεντρώνει στον άνθρωπο και στην ευτυχία του, στον εργαζόμενο ή στον άνεργο και στα προβλήματά του. Καυτηριάζει το σάπιο καπιταλιστικό σύστημα. Ο στίχος του σαλπίζει με τέχνη τον αγώνα και την επανάσταση. Επιδιώκει τον ξεσηκωμό για τη δημιουργία μιας άλλης κοινωνίας, δίκαιης και ειρηνικής, της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Κάποιες φορές ο λόγος του είναι «αντιποιητικός» ή «χυδαίος», κατά την κρατούσα καθωσπρέπει αστική διανόηση, που την ενοχλεί, βέβαια, όμως καίριος, κοφτερός, αποκαλυπτικός, γνήσιος, καταπέλτης για τους συμβιβασμένους και τους πραγματικά χυδαίους.

Στο παρόν βιβλίο του δεν υπάρχουν διάφορα ποιήματα, αλλά μόνο ένα ποίημα έκτασης δεκαπέντε σελίδων, μια ποιητική σύνθεση. Εμπνευστής των στίχων του είναι η ίδια του η ζωή, η καταγωγή του, τα παιδικά του βιώματα, η κοινωνική και ταξική του συνείδηση. Ο πατέρας του και ο θείος του εργαζόμενοι στις λαϊκές αγορές, «λαϊκατζήδες», και αυτός από μικρός κοντά τους, βοηθός τους, πίσω από τον πάγκο. Βιώματα που δεν εξαλείφονται στο πέρασμα του χρόνου, αν και μεγάλωσε, σπούδασε στο πανεπιστήμιο, έγινε επιστήμονας.

Η επιλογή του ήταν να ακολουθήσει το δρόμο των εργατών και των εργαζομένων, γενικότερα. Θέλει να είναι κοντά και μαζί με την εργατική τάξη. Γι’ αυτό και ο στίχος του είναι ταξικός και συχνά αναφέρεται σε κοινωνικά προβλήματα, χωρίς να στέκεται στην περιγραφή, αλλά στο βάθος και στην ανάλυση των φαινομένων. Καταγράφει ποιητικά το κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά δε μένει στην περιγραφή, δίνοντας διάσταση και προοπτική στην αλλαγή και στην ανατροπή.

«Οι λαϊκατζήδες» είναι το πρώτο βιβλίο, που εκδίδεται για την κοινωνική αυτή ομάδα της εργατικής τάξης. Και είναι άξιο λόγου, που το σκέφτηκε και το υλοποίησε ο ποιητής Χρήστος Δημούλας.

Επίσης, ο «περί ου λόγος» ποιητής κυκλοφόρησε, επίσης, για πρώτη φορά την αξιόλογη ποιητική βιογραφία, με τίτλο: Χρήστος Δημούλας: «Γιώργος Φαρσακίδης, Ο Ζωγράφος του Λαού», εκδ. Εντύποις» (ποιητική συλλογή)

Παραθέτω, ως δείγματα γραφής, ελάχιστα από τα 69 τετράστιχα της ποιητικής του σύνθεσης:

«Τα προϊόντα στον πάγκο αραδιασμένα/η παράσταση και πάλι αρχινάει/η βροχή τρυπάει τα κόκαλα τα ιδρωμένα/η ορθοστασία τα γόνατα πονάει.» Κάπως έτσι περιγράφει την πραγματικότητα και τα προβλήματα του κλάδου των λαϊκατζήδων.

«Φρούτα, λαχανικά, υφάσματα/τ’ ανθρώπινου κόπου δημιουργίες/του μισού ευρώ τα λαχανιάσματα, ενάντια/στων πολυεθνικών τις ραδιουργίες.», περνώντας από την περιγραφή στην κοινωνιολογική ανάλυση, δίνοντας σε δυο στίχους τις ταξικές αντιθέσεις.

«Μικρογραφία κοινωνίας/όλες του κόσμου οι λαϊκές/μέσα τους ένα αεράκι ειρωνείας/που ξαποσταίνει μοναχά τις Κυριακές», αφού περιγράφει σε άλλα τετράστιχα τα διάφορα κοινωνικά στρώματα που υπάρχουν ως έμποροι και ως πελάτες στις λαϊκές.

«Σωματείο, συνελεύσεις για ουσιαστικά προβλήματα/ο φόβος για το αύριο του κλάδου/προτάσεις άπειρες που φέρνουν νέα ερωτήματα/να μην καταντήσουμε απορρίμματα του κάδου.», καθώς τον απασχολεί η συνδικαλιστική οργάνωση και πάλη των εργαζόμενων στον κλάδο.

«Εξαγγελίες, νέα μέτρα για εμπόριο υγιές/πρωτοσέλιδα, δηλώσεις, μα χαμένη η ουσία, πως το κύριο είναι να ανατραπεί η εξουσία/που γεννά τις ανεργίες και τις λαμογιές.», περιγράφοντας την αλητεία της αστικής εξουσίας και θέτοντας θέμα ανατροπής της.

«Φορτηγά ατέλειωτα στου Ρέντη το παζάρι/πάνε κι έρχονται καρότσια και τελάρα/στον ίδιο χώρο ο αξιοπρεπής και το τομάρι/απ’ όλα έχει και τούτη εδώ η φάρα.», καταγράφοντας την ανθρωπογεωγραφία του κλάδου με ειλικρίνεια, αν και παρόμοιοι χαρακτήρες και συμπεριφορές υπάρχουν και σε άλλους κλάδους εργαζομένων, εμπόρων κ.λπ.

«Στη λαϊκή μεγάλωσαν/και μεγαλώνουνε πολλά παιδιά/το βιος τους το εμπάλωσαν/με μια αντάρα στην καρδιά.», δηλώνοντας ότι αρκετοί από τους λαϊκατζήδες δουλεύουν από παιδιά και έχουν βιώσει πόνο, ταλαιπωρία, απογοήτευση, αδικία.

«Το χρήμα, κατάρα και στόχος ποθητός/στα μηνίγγια φλόγα, στο κεφάλι πυρετός/αϋπνία κι έλκος στο στομάχι/σκληρός ανταγωνισμός πάντοτε να άρχει.», αποφαινόμενος τις δυσκολίες του επαγγέλματος και τα προβλήματα υγείας, κυρίως, που απορρέουν απ’ αυτές.

«Ελεύθεροι επαγγελματίες, μάπα ελευθερία/σαν τους κλόουν πριν την αυτοχειρία/για μισό κιλό κέρδος σαν παλιάτσοι να γελάν/κι όταν μένουν μόνοι τα νεύρα τους να σπαν.», ειρωνευόμενος την «ελευθερία», που ψεύτικα τάζει το αστικό κράτος, ενώ η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι δυσάρεστα πολύ διαφορετικές.

«Σελίδες, εγκυκλοπαίδειες και τόμοι/μπορούν να γραφτούν απ’ της λαϊκής τις ιστορίες/η οποία είναι σπίτι κι οι λαϊκατζήδες οικοδόμοι,/παλάτι που το λυμαίνονται αρχόντοι και τ’ αγαπούν παρίες.», δηλώνοντας πόσα γεγονότα και περιπέτειες συμβαίνουν χρόνια και δεκαετίες στις λαϊκές αγορές, που βέβαια – τα περισσότερα – τα βιώνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι σ’ αυτές και φυσικά, καλό θα ήταν κάποτε να καταγραφούν για να μην πέσουν στην ιστορική λήθη, για τις μελλοντικές γενιές.

Τα παραπάνω αποσπάσματα του βιβλίου, δεν παρέχουν στον επίδοξο αναγνώστη του μια πλήρη εικόνα των θεμάτων, που διαπραγματεύεται ποιητικά ο Χρ. Δημούλας, ούτε του δίνεται τοιουτοτρόπως ολόκληρο το ψηφιδωτό ιδεών, απόψεων, γεγονότων, βιωμάτων κ.ο.κ., ικανά για να δημιουργήσουν ή να διαμορφώσουν την άποψη του αναγνώστη για τις λαϊκές και τους λαϊκατζήδες, για τις ιδιομορφίες και τα προβλήματα του επαγγέλματος κ.ο.κ. 

Ένα βιβλίο, άξιο λόγου, που αξίζει να αναζητηθεί και να διαβαστεί, αλλά και να παρουσιαστεί σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Θανάσης Ν. Καραγιάννης

http://thkaragia.wix.com/main

Αναμνήσεις, νοσταλγίες και γνώση μέσα από το θαυμάσιο και ενδιαφέρον βιβλίο:

Το οδοιπορικό ενός κωμωδού

50 χρόνια στο σανίδι

Μανώλης Δεστούνης

Εκδόσεις Εντύποις, Αθήνα 2016, σ. 460

Παρουσιάζει ο Θανάσης Ν. Καραγιάννης*

Είναι άδικο, ανεπίτρεπτο, αντιδεοντολογικό και αντικοινωνικό το φαινόμενο να εκδίδονται αξιόλογα βιβλία και να μην κυκλοφορούν –για διάφορους λόγους και αιτίες– ευρέως στα βιβλιοπωλεία όλης της χώρας, στις προθήκες τους, αλλά και σε σχολικές ή δημόσιες ή δημοτικές βιβλιοθήκες, με αποτέλεσμα να στερούνται χιλιάδες αναγνώστες την ευχάριστη συντροφιά τους. Ένα από τα βιβλία αυτά είναι και τούτο, το οποίο αποφάσισα να παρουσιάσω, με σκοπό να γνωρίσουν καλύτερα οι φιλαναγνώστες και οι θεατρόφιλοι, κυρίως, έναν αγαπημένο τους ηθοποιό – του ελληνικού κινηματογράφου και του θεάτρου, τον κ. Μανώλη Δεστούνη.

Στο παρόν βιβλίο, αυτοβιογραφικό, αναλαμβάνει ο ίδιος ο δημοφιλής εξαιρετικός ηθοποιός να μας ξεναγήσει στα 50 χρόνια της ζωής του και της λαμπρής καλλιτεχνικής πορείας του στην οθόνη και στο σανίδι. Ο λόγος του απλός, λαϊκός, καθημερινός, λες και αφηγείται στους δικούς και φίλους του, τη ζωή και την καλλιτεχνική του πορεία, βρισκόμενος στο σπίτι, στο καφενείο, σε κάποιο δημόσιο χώρο, που λες και μαζεύτηκαν όλοι να πιουν έναν καφέ ή ένα κρασί και παράλληλα να τον ακούσουν να τους μιλά μ’ εκείνη τη χαρακτηριστική χροιά της φωνής του, το μειλίχιο ύφος του, τον προσηνή λόγο του, την αστραφτερή ματιά του.

Η οδοιπορική ματιά του κ. Μαν. Δεστούνη είναι μεθοδική, ελκυστική, αναλυτική, κριτική –κατά σημεία -, διεισδυτική και άκρως επικριτική, ενίοτε, στα θεατρικά και κοινωνικο-πολιτικά δρώμενα κάθε εποχής που αναφέρεται. Αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο μ’ έναν γνήσιο, αυθεντικό και λαγαρό λόγο, στον οποίο δε διστάζει να μιλήσει για πρόσωπα και πράγματα, για ευχάριστες αλλά και για δυσάρεστες καταστάσεις, με γλώσσα (αρκετές φορές) «που κόκκαλα τσακίζει», με αργκό εκφράσεις κάποιες άλλες φορές, χωρίς αναστολές και υποκρισία! Η ευγένεια του χαρακτήρα του είναι εμφανής μέσα στα κείμενά του. Επίσης, είναι χαρακτηριστική η ανοιχτόκαρδη έκφραση της ευγνωμοσύνης του σε πολλούς συναδέλφους του και το φανέρωμα του πλούσιου συναισθηματικού του κόσμου. Σαφέστατα αποδεικνύεται από τα γραφόμενά του και η ξεκάθαρη αριστερή ιδεολογία του (κομμουνιστική), που δεν την κρύβει, άλλωστε. Ούτε βέβαια κρύβει την αγάπη του στον Ολυμπιακό, όντας «γαύρος» ο ίδιος.

Πρέπει εδώ ν’ αναφέρουμε ότι το βιβλίο του απαρτίζεται από 80 ολιγοσέλιδα αφηγήματα, τα οποία ο συγγραφέας παραθέτει κατά χρονολογική σειρά τέλεσης των γεγονότων, αρχής γενομένης από τη γέννησή του (για τη μάνα του, τον πατέρα και τ’ αδέρφια του, τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, της μεταπολεμικής περιόδου και του Εμφύλιου, τις επαγγελματικές δραστηριότητες των γονιών του, τις περιπέτειές τους κ.ο.κ.). Το οδοιπορικό της ζωής του και οι αναμνήσεις των βιωμάτων του θα συνεχιστούν, αφηγούμενος με ρεαλιστικό τρόπο και άκρως συναρπαστικά όλη τη ζωή του, μέχρι το 2014 (οπότε παραδίνει στον εκδότη το πόνημά του), τις ευχάριστες και δυσάρεστες στιγμές, τα απρόοπτα και τις περιπέτειες, με χιούμορ, με μια γλυκόπικρη γεύση στο λόγο, με πλούσια συναισθήματα και χαραγμένες βαθιά μέσα του πάμπολλες εντυπώσεις και αναμνήσεις.

Μεγάλο μέρος των αφηγήσεών του, ασφαλώς, αφιερώνει στις θεατρικές σπουδές και στην πορεία του στον κινηματογράφο και στο θέατρο, αναφέροντας εκατοντάδες ονόματα, θεάτρων, ηθοποιών, σκηνοθετών και άλλων συντελεστών, με αγάπη και νοσταλγικό τόνο. Προσπαθεί να μην ξεχάσει κανέναν ή καμία από τους συναδέλφους και συνεργάτες του, για τους οποίους έχει πάντοτε ένα καλό λόγο να πει. Αναμνήσεις και καταγραφές, που όλους μας συγκινούν, μας μορφώνουν, αλλά πλουτίζουν συγχρόνως και την Ιστορία του Θεάτρου. Ένα πολύτιμο υλικό για ερευνητές και μελετητές του είδους, αλλά και για φοιτητές των Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών των Πανεπιστημίων μας, των Σχολών Κινηματογράφου και των Δραματικών Σχολών.

Γενικότερα, θα έλεγα ότι ο καλός ηθοποιός και δη ο θεατράνθρωπος είναι συγχρόνως ένας σημαντικός κοινωνικός και πολιτιστικός παράγοντας, χρήσιμος στο κοινωνικό γίγνεσθαι, ένα ζήτημα το οποίο πρέπει να μελετηθεί δεόντως, ώστε η Εκπαίδευση όλων των βαθμίδων θα πρέπει συντονισμένα και προγραμματισμένα ν’ αξιοποιήσει κάποτε δεόντως τους καλλιτέχνες στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο. Ο ηθοποιός (και ο κάθε καλός καλλιτέχνης), καθώς είναι και εκπέμπει φως, είναι συγχρόνως παιδαγωγός, φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, γνώστης της τέχνης και της αισθητικής, ένα «πολυεργαλείο» για μόρφωση της νέας γενιάς. Είναι ο πολύπειρος άνθρωπος, ο οποίος με γνώση και εμπειρία, «διδάσκει» από σκηνής, αλλά και στην ίδια του ζωή, στην καθημερινότητά του, όπου βρεθεί και όπου σταθεί.

Άξιος «δάσκαλος» είναι –και μπορεί να παίξει πλατύτερα κοινωνικούς ρόλους, με σκηνοθέτες το Υπουργείο παιδείας και πολιτισμού ή και άλλους φορείς– και ο κ. Μανώλης Δεστούνης, ο οποίος ακόμη και με το συγκεκριμένο βιβλίο του μας μαθαίνει τόσα πολλά και χρήσιμα και αλίμονο αν δεν το έγραφε και δεν το εξέδιδε. Όλ’ αυτά θα χανόντουσαν, πέφτοντας μοιραία μέσα στη χοάνη της ιστορικής λήθης.

Την έκδοση κοσμούν 130 περίπου φωτογραφίες, οι περισσότερες συγκεντρωμένες σε λεύκωμα στο τέλος του βιβλίου. Φωτογραφίες από τη ζωή του και τις δραστηριότητές του στον κινηματογράφο (και ταινίες μικρού μήκους) και στο θέατρο (πρόζα, επιθεώρηση και μιούζικαλ), αφίσες από θεατρικές παραστάσεις, της οικογένειάς του κ.ά. 

«Μάθημα της ζωής και της τέχνης» θα ονόμαζα αυτό το βιβλίο και προτείνω να μη χάσει κανένας την απόλαυση της μελέτης του. Είναι μια συμπυκνωμένη ιστορία ενός πρωταγωνιστή του θεάτρου και της ζωής μισού αιώνα γνώσεων, εμπειριών και δημιουργημένης, συσσωρευμένης  σοφίας. Ευκαιρία ν’ αδράξει ο αναγνώστης την ευκαιρία και ν’ αναζητήσει στα βιβλιοπωλεία «Το οδοιπορικό ενός κωμωδού» του κ. Μανώλη Δεστούνη και δε θα μετανιώσει. Αντιθέτως, θα το χαρεί και θα το απολαύσει!

Θα κλείσω τη σύντομη αυτή παρουσίαση μ’ ένα απόσπασμα από τον «Πρόλογο» του βιβλίου, της γιατρού, λογοτέχνιδας και δραματουργού κ. Τούλας Μπούτου:

«[…] Ο τίτλος του βιβλίου πολύ επιτυχημένος, αφού ένα μακρύ “οδοιπορικό”, μια αδιάκοπη περιδιάβαση από χώρο σε χώρο, από θέατρο σε θέατρο, από πόλη σε πόλη, αλλά και ακόμη μακρύτερα σε άλλες χώρες, υπήρξε ο χώρος που ακολούθησε. Για να τρυγήσει την ουσία της ζωής τόσο πλατιά, τόσο πολύτροπα, κι επεισοδιακά πολλές φορές. Για να ικανοποιήσει τη δίψα και τον έρωτα για τη θεατρική του δικαίωση. Τις ανησυχίες για μια ξεχωριστή ζωή. Είναι ένα βιβλίο που συνεπαίρνει τον αναγνώστη από τις πρώτες σελίδες του με ειλικρίνεια, την απλότητα της γραφής, που φτάνει σε κάποια σημεία της αφήγησης ν’ αγγίζει τον άκρατο ρεαλισμό. […]»

Συγχαρητήρια αξίζουν και στις εκδόσεις ΕΝΤΥΠΟΙΣ γι’ αυτό το όμορφο και απέριττο εκδοτικό αποτέλεσμα!

*Θανάσης Ν. Καραγιάννης

http://thkaragia.wix.com/main

Ενα βι­βλίο για το ερα­σι­τε­χνι­κό θέ­α­τρο στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη τον 20ό αιώνα

ΑΠΟ HERKO ΣΤΟ ΜΑΡ 28, 2018ΒΙ­ΒΛΙΟ­ΠΑ­ΡΟΥ­ΣΙΑ­ΣΕΙΣ

Πα­ρου­σιά­ζει ο Θα­νά­σης Ν. Κα­ρα­γιάν­νης* //

ΣΤΕ­ΦΑ­ΝΟΣ Α. ΔΕ­ΚΑ­ΒΑΛ­ΛΑΣ: 

ΤΟ ΕΛ­ΛΗ­ΝΙ­ΚΟ ΕΡΑ­ΣΙ­ΤΕ­ΧΝΙ­ΚΟ ΘΕ­Α­ΤΡΟ ΣΤΗΝ ΚΩΝ­ΣΤΑ­ΝΤΙ­ΝΟΥ­ΠΟ­ΛΗ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ

ΕΚ­ΔΟ­ΣΕΙΣ ΤΣΟΥ­ΚΑ­ΤΟΥ,

Αθήνα 2005, σχ. Ο,22 Χ 0,28 εκατ, σελ. 198

Ένα βι­βλίο, εκ­δο­τι­κής ηλι­κί­ας 13 χρό­νων, κι όμως ακόμη αξε­πέ­ρα­στο, μια και η έρευ­να και με­λέ­τη του Ερα­σι­τε­χνι­κού Θε­ά­τρου στην Πόλη δε συ­νε­χί­στη­κε… στο βαθμό που επι­βάλ­λε­ται δε­ο­ντο­λο­γι­κά.

Ο αεί­μνη­στος συγ­γρα­φέ­ας-ερευ­νη­τής και με­λε­τη­τής Στέ­φα­νος Α. Δε­κα­βάλ­λας (1929-2013) κα­τόρ­θω­σε να συ­γκε­ντρώ­σει –μετά από έρευ­νά του– στοι­χεία από το ερα­σι­τε­χνι­κό θε­α­τρι­κό γί­γνε­σθαι της Πόλης στον 20ό αιώνα, και μια πλού­σια και λίαν εν­δια­φέ­ρου­σα φω­το­γρα­φι­κή συλ­λο­γή από ερα­σι­τε­χνι­κές θε­α­τρι­κές πα­ρα­στά­σεις, από σχο­λι­κές θε­α­τρι­κές πα­ρα­στά­σεις, αλλά και πλού­σια βιο­γρα­φι­κά στοι­χεία και φω­το­γρα­φί­ες προ­σω­πι­κο­τή­των που έπαι­ξαν ση­μα­ντι­κό ρόλο στο συ­γκε­κρι­μέ­νο θέ­α­τρο, σ’ αυτόν τον πε­ρι­πε­τειώ­δη αιώνα για τη Ρω­μιο­σύ­νη της Πόλης.   

Η συμ­βο­λή του με­λε­τη­τή και συγ­γρα­φέα του πα­ρό­ντος βι­βλί­ου, είναι αναμ­φι­σβή­τη­τα πο­λύ­τι­μη, αφού του­λά­χι­στο έθεσε τα θε­μέ­λια για πε­ραι­τέ­ρω έρευ­να και με­λέ­τη του συ­γκε­κρι­μέ­νου θε­α­τρι­κού φαι­νο­μέ­νου στην Πόλη (για τη χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο 1900-1975) και για τη ζωή και δρα­στη­ριό­τη­τα κά­ποιων θε­α­τράν­θρω­πων της Πόλης στην Αθήνα (1975-2000), όπου έζη­σαν τα υπό­λοι­πα χρό­νια της ζωής τους.

Το υπό­βα­θρο για το συ­νο­λι­κό κεί­με­νο του πα­ρό­ντος βι­βλί­ου ήταν απο­σπα­σμα­τι­κές με­λέ­τες, τις οποί­ες επι­χεί­ρη­σε ο συγ­γρα­φέ­ας και δη­μο­σί­ευ­σε αρ­χι­κά στην εφ. «ΕΠΤΑ­ΛΟ­ΦΟΣ» (1991-2000) του Μι­χά­λη Βα­σι­λειά­δη και στην εφ. «ΠΟ­ΛΙ­ΤΗΣ» (2001-) της Πη­νε­λό­πης Τσου­κά­του. Αυτά τα με­λε­τή­μα­τά του, πε­ρισ­σό­τε­ρο συ­ναι­σθη­μα­τι­κού και δη­μο­σιο­γρα­φι­κού χα­ρα­κτή­ρα, παρά δο­κι­μια­κού και ακα­δη­μαϊ­κού, ανα­δη­μο­σιεύ­ο­νται στον πα­ρό­ντα τόμο, φυ­σι­κά συ­μπλη­ρω­μέ­να με πρό­σθε­τα στοι­χεία και εμπλου­τι­σμέ­να με πλού­σιο απο­κα­λυ­πτι­κό φω­το­γρα­φι­κό ρε­πορ­τάζ (238 φω­το­γρα­φί­ες θε­α­τρι­κών πα­ρα­στά­σε­ων, θε­α­τρι­κών προ­γραμ­μά­των και συ­να­ντή­σε­ων ηθο­ποιών εκτός σκη­νής, από τις οποί­ες οι 52 είναι σκί­τσα ή προ­σω­πι­κές οι­κο­γε­νεια­κές φω­το­γρα­φί­ες των θε­α­τράν­θρω­πων Γιώρ­γου Κα­σα­πά­κη, Γιώρ­γου Ρούσ­σου και Σπύ­ρου Λίνα, αλλά και άλλων Ελ­λή­νων δρα­μα­τουρ­γών, ηθο­ποιών και σκη­νο­θε­τών). Δε γνω­ρί­ζω αν υπάρ­χουν και άλλες φω­το­γρα­φί­ες για τις πα­ρα­στά­σεις του Ερα­σι­τε­χνι­κού και Σχο­λι­κού Θε­ά­τρου στην Πόλη, εν­δε­χο­μέ­νως σε κά­ποια ιδιω­τι­κά αρ­χεία. Αυτό θα μας το απο­κα­λύ­ψει μια μελ­λο­ντι­κή έρευ­να. Έχω την ελ­πί­δα και την εντύ­πω­ση ότι υπάρ­χει και άλλο σχε­τι­κό φω­το­γρα­φι­κό υλικό…

Τα πε­ριε­χό­με­να του βι­βλί­ου έχουν ως εξής:

§  Προ­λε­γό­με­να, σ. 11-12

§  Με συ­ντρο­φιά τη νο­σταλ­γία, σ. 13-22

§  Ο ανα­γεν­νώ­με­νος Φοί­νι­κας, σ. 23-33

§  Γιώρ­γος Σάββα Ρούσ­σος. Ένας κα­πε­λάς αλ­λιώ­τι­κος από τους άλ­λους. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ, σ. 35-54

§  ΜΕΡΟΣ ΔΕΥ­ΤΕ­ΡΟ, σ. 55-80

§  ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ, σ. 81-91

§  Ακρο­τε­λεύ­τιο, σ. 91-92

§  Σπύ­ρος Πα­να­γιώ­τη Λίνας. Η μετά το 1964 πε­ρί­ο­δος των θε­α­τρι­κών του δρα­στη­ριο­τή­των, σ. 93-114

§  ΜΕΡΟΣ ΔΕΥ­ΤΕ­ΡΟ, σ. 115-146

§  ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ, σ. 147-180

§  Ο Ερα­σι­τε­χνι­κός Θε­α­τρι­κός Όμι­λος του «Φι­λαν­θρω­πι­κού Συν­δέ­σμου Στα­μπούλ», σ. 181-198

Ο Στ. Λ. Δε­κα­βάλ­λας επι­κέ­ντρω­σε το φακό της έρευ­νας και με­λέ­της του, βα­σι­κά στη ζωή και τη θε­α­τρι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα των τριών ση­μα­ντι­κών προ­α­να­φε­ρό­με­νων θε­α­τράν­θρω­πων της Πόλης. Μέσα από το βι­βλίο οι ανα­γνώ­στες του πλη­ρο­φο­ρού­νται για τη συμ­βο­λή αυτών των προ­σω­πι­κο­τή­των στη λει­τουρ­γία του Ερα­σι­τε­χνι­κού Θε­ά­τρου βα­σι­κά στην Κων/πολη και συ­γκε­κρι­μέ­να για τους Ερα­σι­τε­χνι­κούς Θε­α­τρι­κούς Ομί­λους (και Θιά­σους):  α) του Συν­δέ­σμου Απο­φοί­των του Ζω­γρα­φεί­ου, β) του Μορ­φω­τι­κού Συν­δέ­σμου Με­γά­λου Ρεύ­μα­τος (Αρ­να­ούτ­κιοϊ) (Ερα­σι­τε­χνι­κού Θιά­σου Νέων), γ) του Συν­δέ­σμου Απο­φοί­των του Ζαπ­πεί­ου, δ) του Συν­δέ­σμου Στα­μπούλ, ε) της «Χρι­στια­νι­κής Ένω­σης Νέων» (Y.M.C.A.), στ) της Ελ­λη­νι­κής Ένω­σης Κων­στα­ντι­νου­πό­λε­ως, ζ) της Φι­λο­πτώ­χου Αδελ­φό­τη­τος Τα­τα­ού­λων, η) του Αθλη­τι­κού Συλ­λό­γου Τα­τα­ού­λων (ή Κουρ­του­λούς) και θ) του Μορ­φω­τι­κού Συλ­λό­γου Φε­ρί­κιοϊ.

Και, βέ­βαια, οι ανα­φο­ρές του στις θε­α­τρι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες των εν­λό­γω Συλ­λό­γων και Συν­δέ­σμων είναι πε­ριο­ρι­σμέ­νες –δεν απο­τε­λούν το σύ­νο­λό τους– παρά μόνο σ’ εκεί­νες που έπαι­ξαν ως ηθο­ποιοί ή σκη­νο­θέ­τη­σαν οι προ­α­να­φε­ρό­με­νοι θε­α­τράν­θρω­ποι.

Επί­σης, από το παρόν βι­βλίο απου­σιά­ζουν όλες οι θε­α­τρι­κές ερα­σι­τε­χνι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες όλων των άλλων Κοι­νο­τή­των της Πόλης, που είχαν πλού­σια συμ­με­το­χή με τους θε­α­τρι­κούς ομί­λους τους, μέσα από τους Μορ­φω­τι­κούς Συν­δέ­σμους τους, στο θε­α­τρι­κό ερα­σι­τε­χνι­κό γί­γνε­σθαι της Πόλης στον 20ό αι. και ιδιαί­τε­ρα στη Με­τα­πο­λε­μι­κή πε­ρί­ο­δο μέχρι το 1964, ζο­φε­ρή χρο­νιά των απε­λά­σε­ων, αλλά και λίγο αρ­γό­τε­ρα, μέχρι το 1975, πε­ρί­που.

Ο συγ­γρα­φέ­ας θέ­λο­ντας να μην αφή­σει λειψά τα πορ­τρέ­τα των θε­α­τράν­θρω­πων των με­λε­τη­μά­των του, επε­κτεί­νε­ται και στη θε­α­τρι­κή δρα­στη­ριό­τη­τά τους και πέρα από την Πόλη, στην Αθήνα.

Ανα­φο­ρές γί­νο­νται -έστω πε­ριο­ρι­σμέ­νες- στο μα­θη­τι­κό και σχο­λι­κό θέ­α­τρο ή στο θέ­α­τρο για παι­διά, πάλι δη­λα­δή σε πα­ρα­στά­σεις στις οποί­ες συμ­με­τεί­χαν οι εν­λό­γω θε­α­τράν­θρω­ποι. Εδώ, ση­μειώ­νου­με, ότι στον τομέα του Σχο­λι­κού Θε­ά­τρου στην Πόλη έχου­με ερευ­νη­τι­κά, με­λε­τη­τι­κά και συγ­γρα­φι­κά ένα ση­μα­ντι­κό κενό, το οποίο ελ­πί­ζω να κα­λύ­ψουν εν καιρώ οι πα­νε­πι­στη­μια­κές μας σχο­λές (Παι­δα­γω­γι­κές και Θε­α­τρο­λο­γι­κές) με τους άξιους κα­θη­γη­τές που δια­θέ­τουν, αλλά και άλλοι παι­δα­γω­γοί ή θε­α­τρο­λό­γοι ερευ­νη­τές/με­λε­τη­τές, με προ­σω­πι­κές τους ερ­γα­σί­ες.

Η γλώσ­σα του κει­μέ­νου είναι απλή, κα­τα­νοη­τή και ρέ­ου­σα και το ύφος του συγ­γρα­φέα λιτό, ώστε ο ανα­γνώ­στης να απο­λαμ­βά­νει την ανά­γνω­ση του βι­βλί­ου έτσι, ώστε να αφο­μοιώ­νει εύ­κο­λα όλες τις πλη­ρο­φο­ρί­ες που του δί­νο­νται πλου­σιο­πά­ρο­χα. Αν και εξει­δι­κευ­μέ­νο βι­βλίο, όπως θα ισχυ­ρι­ζό­ταν κά­ποιος, επει­δή ακρι­βώς έχει δη­μο­σιο­γρα­φι­κό χα­ρα­κτή­ρα, κα­θί­στα­ται ευ­χά­ρι­στη η ανά­γνω­σή του, και για το λόγο επι­πρό­σθε­τα της αφη­γη­μα­τι­κής ικα­νό­τη­τας του συγ­γρα­φέα του.

Ο Δε­κα­βάλ­λας ανα­φέ­ρει και ευ­χα­ρι­στεί, και είναι προς τιμή του, όλους αυ­τούς που τον βο­ή­θη­σαν να συλ­λέ­ξει τα βιο­γρα­φι­κά, πα­ρα­στα­σιο­γρα­φι­κά στοι­χεία και τις φω­το­γρα­φί­ες.

Οι επί­γο­νοι –και οι οι­κο­γέ­νειές τους- όσων έλα­βαν μέρος στις θε­α­τρι­κές πα­ρα­στά­σεις ή συμ­με­τεί­χαν σ’ αυτές ως συ­ντε­λε­στές τους (σκη­νο­θέ­τες, σκη­νο­γρά­φοι, εν­δυ­μα­το­λό­γοι κ.ο.κ.), οι οποί­ες πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται στο παρόν έργο, έχουν –και θα έχουν και οι δικοί τους επί­γο­νοι- την ευ­και­ρία, τη χαρά και την τιμή να μα­θαί­νουν τα όσα προ­σέ­φε­ραν οι γο­νείς, οι παπ­πού­δες, οι για­γιά­δες, οι θείοι και οι θείες τους, ιδιαί­τε­ρα στο Ερα­σι­τε­χνι­κό Θέ­α­τρο της Πόλης στον 20ό αι.

Αξί­ζει τον κόπο το βι­βλίο αυτό να μη λεί­ψει από τις βι­βλιο­θή­κες τους, αλλά και από τα χέρια όλων, όσοι αγα­πούν το θέ­α­τρο και τη μά­θη­ση, γε­νι­κό­τε­ρα.   

Επι­βάλ­λε­ται να δώ­σου­με τα εύ­ση­μα στις Εκ­δό­σεις ΤΣΟΥ­ΚΑ­ΤΟΥ για την επι­με­λη­μέ­νη και κα­λαί­σθη­τη έκ­δο­ση του βι­βλί­ου. Θε­ω­ρού­με ση­μα­ντι­κή την πρω­το­βου­λία τους για την έκ­δο­ση αυτού του αξιό­λο­γου πο­νή­μα­τος, μο­να­δι­κού στο είδος του, μέχρι στιγ­μής.

_______________________________­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­_­__

Θα­νά­σης Ν. Κα­ρα­γιάν­νης Δρ. Επι­στη­μών της Αγω­γής. Με­λε­τη­τής Δρα­μα­τουρ­γί­ας για παι­διά. Κρι­τι­κός Θε­ά­τρου για παι­διά. Συγ­γρα­φέ­ας
e-mail:thkaragia@​gmail.​com http://​thkaragia.​wix.​com/​main

Στη χώρα του Τοτώρα

Θέατρο για ανήλικους θεατές

Επιμέλεια: Θόδωρος Γραμματάς

Πατάκης, Αθήνα 2010, σσ. 604

 Ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θόδωρος Γραμματάς, πολυγράφος και χαλκέντερος, εδώ και δύο δεκαετίες περίπου, με την ακαδημαϊκή και συγγραφική ιδιότητά του, εργάζεται πυρετωδώς και αδιάλειπτα, για τη θεωρητική θωράκιση της Θεατρολογίας –σε συνάρτηση με την παιδαγωγική της διάσταση–, και συγκεκριμένα για το αντικείμενο επιστημονικής έρευνας και μελέτης που αφορά το Θέατρο για ανήλικους θεατές. Αξιόλογες προηγούμενες μελέτες του, σε συνεργασία με άλλους, αλλά και συλλογικές, που προκάλεσε και επιμελήθηκε ο ίδιος, δημιούργησαν εκείνη τη στέρεα και αξιόπιστη θεωρητική επιστημονική βάση, όπου οι σύγχρονοι μελετητές/ερευνητές δύνανται να εμπιστευτούν για να συνεχίσουν το επιστημονικό ταξίδι τους.

Το παρόν βιβλίο είναι μια αποκάλυψη. Δημιουργεί νέα δεδομένα, αλλά και νέες προσδοκίες/«απαιτήσεις» από τη νέα γενιά ερευνητών/μελετητών του χώρου. Ανοίγει μια νέα ερευνητική προοπτική, κυρίως για όλη την επιστημονική κοινότητα της Θεατρολογίας, αλλά και την κοινότητα των Επιστημών της Αγωγής. Η Θεατρολογία δεν μπορεί, πια, να είναι αποκομμένη από την Παιδαγωγική, στην οποιαδήποτε έρευνα που αφορά το Θέατρο για ανήλικους θεατές. Ή, έστω, απαιτείται διεπιστημονική συνεργασία των ειδικών επιστημόνων. Τα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών, πλέον, πρέπει να δουν από άλλη οπτική γωνία, τη διαμόρφωση Προγραμμάτων Σπουδών για τους Θεατρολόγους, που θα διδάξουν θεατρική αγωγή στα Δημοτικά Σχολεία, ιδιαίτερα, για τους ερευνητές επιστήμονες, που ασχολούνται με θέματα του Σχολικού Θεάτρου ή του Ελεύθερου-Επαγγελματικού Θεάτρου για παιδιά και για τους κριτικούς θεάτρου. Η διεπιστημονική μελέτη και προσέγγιση είναι δυνατό σε επίπεδο προπτυχιακών, αλλά και μεταπτυχιακών σπουδών, όσον αφορά ζητήματα Ιστορίας για όλες τις εποχές του Σχολικού, Ερασιτεχνικού, Λαϊκού Θεάτρου, που απευθύνονταν σε παιδιά ή και σε παιδιά (1833-2010) και του Ελεύθερου-Επαγγελματικού (1930-2010), αλλά και ζητήματα Θεωρίας Θεάτρου και για τις άλλες παρασταστικές τέχνες, όπως είναι: το Κουκλοθέατρο, το Θέατρο Σκιών, οι Μαριονέττες, η Αφήγηση Παραμυθιών κ.ο.κ. Έτσι, θα επιτευχθεί ως ένα βαθμό το ζητούμενο της ύπαρξης και λειτουργίας του Θεάτρου για ανήλικους θεατές, που είναι κατά τον κ. Γραμματά «η καλλιτεχνική έκφραση με αισθητικό χαρακτήρα και η μορφο-παιδευτική διασκέδαση παιδιών και εφήβων.»

Τα δύο εισαγωγικά κείμενα του επιμελητή του βιβλίου κ. Θόδωρου Γραμματά: «Εισαγωγή» (σ. 15-30) και «Ειδοποιά χαρακτηριστικά» (σ. 31-75), μελετούν πανοραμικά και θέτουν «επί τάπητος» όλα τα θεωρητικά ζητήματα αυτής της περιοχής του επιστητού, με ευκρίνεια, αναλυτικότητα, σφαιρικότητα, διεισδυτικότητα, κριτική ικανότητα, επιστημονικότητα και πρωτοποριακή σκέψη και διάθεση. Διευκρινίζεται η ορολογία όλων των επιμέρους θεμάτων («Ονομάτων επίσκεψις») και εξετάζονται: 1) το κείμενο, ήτοι ο δραματικός λόγος και η σκηνική μεταγραφή του, ως δραματοποίηση, διασκευή, διακειμενική σύνθεση, επινοημένο θέατρο, 2) η παράσταση, οι διαδικασίες πρόσληψης και οι κώδικες επικοινωνίας, 3) ο θεατής και η τυπολογία του ανήλικου κοινού, στα υποκεφάλαια: «Επικοινωνιακότητα του αιώνιου άνηβου», «Συμμετοχικότητα του μικρομέγαλου ανθρωπάκου», «Διαδραστικότητα του ερωτώμενου θεατή» και 4) η πρόσληψη του θεάματος ως «Συνένοχη αθωότητα και αθώα συνενοχή». 

Ακολουθούν οι παρακάτω επιστημονικές εμπεριστατωμένες μελέτες, με τις οποίες αποκαλύπτονται στην Ελληνική Βιβλιογραφία –ίσως για πρώτη φορά– ιστορικά, αισθητικά, θεατρολογικά κ.ά. θέματα, τα οποία είναι σύμφυτα με την Παιδαγωγική του Θεάτρου και τη θεατρική αγωγή, η οποία εντέλλεται από την εκπαιδευτική νομοθεσία να «διδάσκεται» στην Π/θμια Εκπαίδευση. Όλες οι δημοσιευμένες μελέτες ακολουθούν κοινή μεθοδολογία και επιστημονική συνέπεια, όπως και τα κείμενα του κ. Γραμματά, ο οποίος καθοδήγησε υπεύθυνα τους συντάκτες τους:

α. Παπαδόπουλος, Σ., «Θέατρο για παιδιά και νέους. Η παιδαγωγική αποστολή του» (σ. 77-106)

β. Βιδάλη, Ιωάννα, «Το θέατρο για παιδιά στην Ελλάδα του 20ού αιώνα» (σ. 107-160)

γ. Κολοκυθά, Σοφία, «Η αρχαιοελληνική γραμματεία στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο για παιδικό και νεανικό κοινό» (σ. 161-214)

δ. Σερέτη, Ευγενία, «Η σύγχρονη ελληνική δραματουργία στο θέατρο για κοινό ανηλίκων θεατών» (σ. 215-267)

ε. Μενδρινού, Ιωάννα, «Το ελληνικό λαϊκό παραμύθι στο θέατρο για ανήλικους θεατές» (σ. 269-330)

στ. Μπαλτιμά-Μακαβού, Αθανασία, «Το ξένο θέατρο για παιδιά στην Ελλάδα» (σ. 331-360)

ζ. Παπακώστα, Αλεξία, «Κώδικες και συστήματα σκηνικής πρακτικής στο θέατρο για ανήλικους θεατές» (σ. 361-410)

η. Πανόπουλος, Βασ., «Το μουσικό σημείο ως φορέας νοήματος και σημασίας στο θέατρο και στο θέατρο για ανήλικους θεατές» (σ. 411-443)

θ. Τζαμαργιάς, Τάκης, «Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στο θέατρο για ανήλικους θεατές. Από την ανυποληψία στην εδραίωση» (σ. 445-480)

ι. Παρθενίου, Μιλένα, «Οι αθηναϊκές θεατρικές σκηνές για κοινό ανήλικων θεατών (1995-2008)» (σ. 481-530)

ια. Χατζηαυξέντη, Ελένη, «Το κυπριακό θέατρο για παιδιά. Δείκτης του κυπριακού κοινωνικού και πολιτικού γίγνεσθαι (1932-2008)» (σ. 531-596)

Ο ενλόγω συλλογικός τόμος κλείνει με τον «Επίλογο» του κ. Θόδ. Γραμματά, ο οποίος εμβριθώς συνάγει τα συμπεράσματα αυτής της ερευνητικής/μελετητικής προσπάθειας των νέων επιστημόνων και διατυπώνει τις απόψεις του, τους επιστημονικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς του, τις προτάσεις του προς τη θεατρική, την ακαδημαϊκή θεατρολογική και παιδαγωγική, αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα. Οι περισσότερες συγγραφείς του τόμου ανήκαν στην ομάδα των μεταπτυχιακών φοιτητριών της κατεύθυνσης «Θέατρο και Εκπαίδευση» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Τ.Δ.Ε.) του Πανεπιστημίου Αθηνών, κατά το χρονικό διάστημα 2005-2009, με επιβλέποντα τον κ. Θόδωρο Γραμματά. Εκτός από την επιλογή και δημοσίευση στον παρόντα τόμο ορισμένων από εκείνες τις μελέτες, προστέθηκαν και άλλες που έγραψαν νυν υποψήφιες (-οι) διδάκτορες του ίδιου προγράμματος και άλλοι νέοι επιστήμονες.

Και με την κυκλοφορία του παρόντος τόμου, και ασφαλώς με την προηγούμενη επιστημονική συγγραφική παραγωγή, του Π.Τ.Δ.Ε., αλλά και του ιδίου του κ. Γραμματά, προσφέρεται στους φοιτητές Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών και Παιδαγωγικών Τμημάτων των Πανεπιστημίων πλούσιο υλικό για μελέτη και για συνέχιση της έρευνας, η οποία έχει πολύ δρόμο ακόμη εμπρός της. Σημαντική, βέβαια, είναι η ωφέλεια του παρόντος τόμου για όλους τους εκπαιδευτικούς και θεατρολόγους, τους ηθοποιούς και συντελεστές του σύγχρονου Θεάτρου για παιδιά στην Ελλάδα και στην Κύπρο και σε όλους τους φιλομαθείς γονείς. Είθε να μεταφραστεί, έστω στην αγγλική γλώσσα, για να φτάσει στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα και όχι μόνο. Είναι δυστύχημα για τους Έλληνες επιστήμονες, όταν μια αξιόλογη δουλειά τους, δε φτάνει ποτέ στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, παρά μόνο δια της οδού των Συνεδρίων στους ελάχιστους ειδικούς.

                                                                                                     Δρ. Θανάσης Ν. Καραγιάννης

Κριτικός/Μελετητής Θεάτρου για παιδιά

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ

Γυναικείες διαδρομές

Η Γαλάτεια Καζαντζάκη και το Θέατρο

Αιγόκερως, Αθήνα 2011, σσ. 254

Η κ. Βαρβάρα Γεωργοπούλου (Β.Γ.) είναι επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Μια ερευνήτρια και μελετήτρια της ιστορίας και της κριτικής του Θεάτρου, η οποία με την εργατικότητα και την επιμονή που τη διακρίνουν, έχει κατορθώσει να μας δώσει μέχρι στιγμής περισσότερες από 50 μελέτες και τέσσερις πολυσέλιδους τόμους με ενδιαφέροντα, πρωτότυπα και αξιόλογα κείμενα: 1) Η θεατρική κριτική στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, τόμοι Α΄- Β΄, Αιγόκερως, Αθήνα 2008, σσ. 414+505, 2) Ο Διόνυσος στο Ιόνιο. Το θέατρο στην Κεφαλονιά 1900-1953, «Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών», Αθήνα 2010, σσ. 339 και 3) Γυναικείες Διαδρομές. Η Γαλάτεια Καζαντζάκη και το θέατρο, Αιγόκερως, Αθήνα 2011, σσ. 254.

Η κ. Β.Γ. θεωρεί δικαίως τη Γαλάτεια Καζαντζάκη (Γ.Κ.) ως «ιδιάζουσα γυναικεία μορφή – τη σημαντικότερη των ελληνικών γραμμάτων μέχρι το 1940 – από άποψη συνδυασμού προσωπικής ακτινοβολίας, κοινωνικής παρρησίας και παρουσίας, και κοινωνικής προσφοράς, ιδανικό πρότυπο του καθολικού ανθρώπου.» Παρουσιάζει, λοιπόν, ένα πλήθος από βιογραφικά και εργογραφικά στοιχεία της πληθωρικής αυτής γυναικείας μορφής των νεοελληνικών μας γραμμάτων, τεκμηριωμένα βιβλιογραφικά και επιστημονικά, με ύφος απλό και γλαφυρό. Ολόκληρο το κείμενο, άλλωστε, της κ. Β.Γ. στο παρόν βιβλίο της (το ίδιο συμβαίνει και στα προηγούμενα έργα της) είναι ευκολοδιάβαστο, ακόμη και για τους μη μυημένους στο χώρο της λογοτεχνίας και δη του θεάτρου, αλλά και πολύ ενδιαφέρον. Ο αναγνώστης μαθαίνει, προοδευτικά, για την εποχή και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, από ιστορική και κοινωνική άποψη. Μαθαίνει για τη λογοτεχνική και εκπαιδευτική πραγματικότητα, με την οποία η ζωή της Γ.Κ. ήταν συνυφασμένη.

Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζεται, αναλύεται και ερμηνεύεται, με περισσή υπευθυνότητα, ικανότητα και πληρότητα, ολόκληρο το συγγραφικό έργο της Γ.Κ., αλλά και η πολιτική, εκπαιδευτική και κοινωνική ενασχόληση και προσφορά της. Ο αναγνώστης ενημερώνεται για το ποιητικό και πεζογραφικό έργο της, για την ενασχόλησή της με τα κοινά, μέσα από δραστηριότητές της στην παιδεία και στο γυναικείο κίνημα. Η μελετήτρια παρουσιάζει, με κάθε δυνατή λεπτομέρεια, στο παρόν πόνημά της, τις απαρχές της προσφοράς της Γ.Κ., την εξέλιξή της σε αισθητικό και ιδεολογικό επίπεδο, όλη την παραπέρα πορεία, την ποικιλόμορφη και πολυδιάστατη δράση της.

Ιδιαίτερα, καθώς αυτή είναι η πρόθεσή της, επιμένει στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου της στην παρουσίαση του θεατρικού έργου της για ενήλικες και παιδιά, της «θεωρητικής και κριτικής αντιμετώπισης του θεατρικού φαινομένου», αλλά και του μεταφραστικού έργου της.

Όσον αφορά το Θέατρο για παιδιά, το οποίο προσωπικά μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα, η κ. Β.Γ. αναφέρεται στο κατεξοχήν βιβλίο της Γ.Κ. «Παιδικό Θέατρο» (Εκδοτικός Οίκος Ζηκάκη, Αθήναι 1929), το οποίο περιλαμβάνει μονολόγους, μονόπρακτα και δίπρακτα θεατρικά κείμενα, κωμωδίες, δράματα κι ένα ονειρόδραμα και τα οποία παρουσιάζει αρκούντως αναλυτικά, με ορισμένα αποσπάσματά τους και επιχειρώντας ερμηνευτικές προσεγγίσεις από θεματολογική, ιδεολογική και παιδαγωγική άποψη.   

Τέλος, στο «επίμετρό» της η κ. Β.Γ. αποτιμά συνολικά το έργο της Γ.Κ., αναφέροντας και ερμηνεύοντας τα ιδιαίτερα ιδεολογικά κ.ά. στοιχεία, τα οποία απάρτιζαν την προσωπικότητά της και με βάση αυτά χαρακτηρίζεται από τη μελετήτριά της ως «ιδιαίτερο φαινόμενο στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων», αλλά και το ότι το έργο της το διακρίνει μια μαχητικότητα και μια ανθρωπιά, αυτό που το επιγράφει ως ο «μαχόμενος ανθρωπισμός» της.

Η συγγραφέας της αξιόλογης αυτής μονογραφίας, ιδιαίτερα για το δραματουργικό έργο της Γ.Κ., χρησιμοποίησε εκτός από την εργογραφία της Γ.Κ., μια πλούσια βιβλιογραφία από πρωτογενείς (αρχεία, περιοδικά και εφημερίδες) και δευτερογενείς πηγές (βιβλία-αυτοτελείς μελέτες, άρθρα-δημοσιεύματα, συλλογικούς τόμους-προγράμματα), άλλες πηγές, ξενόγλωσση βιβλιογραφία και προφορικές μαρτυρίες.

Εντύπωση δημιουργεί, αλλά και αποδεικτικό στοιχείο της ερευνητικής δουλειάς της κ. Β.Γ. για την παρούσα μελέτη της και για όλα τα ζητήματα που δημιουργήθηκαν στην εξέλιξή της, η πληθώρα υποσημειώσεων (συνολικά 672), πολύ χρήσιμες για τον απλό αναγνώστη, αλλά και για κάθε φοιτητή, θεατρολόγο και μελετητή της Ιστορίας, της Κοινωνιολογίας, της Δραματουργίας, της Κριτικής και συναφών θεμάτων του Θεάτρου.

Είναι εμφανέστατη η επιστημονική συνέπεια και η εργατικότητα της κ. Βαρβάρας Γεωργοπούλου, η οποία δεν είναι πρωτόγνωρη. Δηλαδή δεν εκπλήσσει όποιον έχει μελετήσει και την υπόλοιπη εργογραφία της και τη δραστηριότητά της στο χώρο γενικότερα (βιβλία, δημοσιεύματα, διαλέξεις, εισηγήσεις σε συνέδρια κ.ο.κ.), αλλά και στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα. Και οι καρποί μιας τέτοιας μακρόχρονης προσπάθειας είναι εμφανείς, γνωστοί και χρήσιμοι.

Η Γαλάτεια Καζαντζάκη δε στάθηκε τυχερή, ώστε ζωντανή ακόμη, να απολαύσει μια τέτοιου είδους και ποιοτικής αξίας μελέτης για το έργο της. Αν και λίγο αργά (ποτέ δεν είναι αργά) η πανεπιστημιακή και μη κοινότητα των θεατρολόγων, θεατρόφιλων και φιλαναγνωστών απέκτησαν ένα πόνημα, που έλειπε και άξιζε να εμφανιστεί στο προσκήνιο.

Θανάσης Ν. Καραγιάννης

Γιάννης Βεντούρας

Μπαμπά γιατί;

οι κομμουνιστές δεν συμμετέχουν στις αστικές κυβερνήσεις

Δεύτερη έκδοση, Αθήνα 2016, σ. 230

Παρουσιάζει ο Θανάσης Ν. Καραγιάννης*

Ο Γιάννης Βεντούρας είναι οικονομολόγος. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959 και σπούδασε στο οικονομικό τμήμα της σχολής ΝΟΕ του ΑΠΘ. Εργάστηκε ως οικονομικός διευθυντής και οικονομικός σύμβουλος εταιρειών και έτσι μελέτησε από τα «μέσα» το καπιταλιστικό σύστημα.

Υπάρχουν οικονομολόγοι οι οποίοι κατέχουν τη θεωρία της οικονομίας και ως εκ τούτου την εφαρμόζουν στους χώρους της δουλειάς τους και προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων και εταιρειών, μέσα στα πλαίσια λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος.

Ελάχιστοι, όμως, είναι οι οικονομολόγοι οι οποίοι κατέχουν και την οικονομία του σοσιαλισμού/κομμουνισμού και ως εκ τούτου έχουν την επιστημονική επάρκεια και δυνατότητα να μπορούν ν’ αξιολογήσουν και να συγκρίνουν τα δύο αντίθετα και αντίπαλα οικονομικά συστήματα.

Ένας από αυτούς είναι και ο οικονομολόγος και συγγραφέας Γιάννης Βεντούρας, ο οποίος –εκτός από την επιστημονική επάρκεια– έχει το ταλέντο του αφηγητή, του καλού συγγραφέα και «δασκάλου», ώστε να μπορεί να μεταδώσει τις γνώσεις του εκλαϊκευμένα στους αναγνώστες ή ακροατές του, με μεγάλη επιτυχία.

Αυτό το διαπίστωσαν την περασμένη ακαδημαϊκή χρονιά οι φοιτητές του Λαϊκού Πανεπιστημίου Αγ. Δημητρίου & Νοτίων Προαστίων, όταν ο Γιάννης Βεντούρας πραγματοποίησε εκεί μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας. Έτσι, κάποιοι που δεν ήξεραν από οικονομία και πολιτική οικονομία, κατόρθωσαν να κατανοήσουν ορισμένες ειδικές γνώσεις, παρακολουθώντας από τη μια τα μαθήματά του και διαβάζοντας από την άλλη το συγκεκριμένο βιβλίο του.

Με το γενικό τίτλο «Μπαμπά γιατί;» θ’ ακολουθήσουν και άλλα βιβλία που σχετίζονται με την Ιστορία, την Κοινωνιολογία, την Πολιτική Οικονομία κ.ο.κ., ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους φιλομαθείς αναγνώστες ν’ αποσαφηνίσουν δυσνόητες έννοιες, να κατανοήσουν θεωρητικά και πρακτικά επιστημονικά ζητήματα, τα οποία απέφυγε συστηματικά να κάνει το αστικό κράτος, μέσα από την αστική εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να μείνουμε σχεδόν όλοι μας επιστημονικά ημιμαθείς, με διαστρεβλώσεις, ελλείψεις και αδυναμίες σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Η συσκότιση και ο αποπροσανατολισμός είναι, βέβαια, στόχοι του αστικού συστήματος, ώστε η εργατική τάξη και τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα να μην έχουν τη δυνατότητα ορθολογικής και αντικειμενικής επιστημονικής ερμηνείας των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών φαινομένων, με αποτέλεσμα ν’ αναπαράγεται και να διατηρείται επ’ αόριστο το ίδιο το σύστημα προς όφελος της αστικής εξουσίας και σε βάρος του λαού.

Ο συγγραφέας αρχικά αναλύει την έννοια «διαχειριστική εξουσία», της οποίας τη σημασία οι περισσότεροι δε γνωρίζουμε ή δεν έχουμε σκεφτεί. Στη συνέχεια αναλύει διάφορες έννοιες που αφορούν την «Ανώνυμη (μετοχική) Εταιρεία»: «Το Διοικητικό Συμβούλιο», τη «συμμετοχή των εργαζομένων στο Δ.Σ.», θέτοντας τον προβληματισμό «Αν μου χάριζαν ένα… εργοστάσιο». Αναλύει, επίσης, θεωρητικά, αλλά κυρίως με παραδείγματα, επιμέρους έννοιες του θέματος «Εξουσία και Κυβέρνηση»: «Το Κράτος», «Η Κυβέρνηση», «Τα κόμματα», διερευνώντας τα ζητήματα: «Είναι οι κομμουνιστές “αριστεροί”;», «Η συμμετοχή στην κυβέρνηση», «Η ελληνική περίπτωση» και «… η πείρα του Κ.Κ.Ε.». Ανακεφαλαιώνει, με κάποια συμπεράσματα, δημιουργώντας πολλαπλούς προβληματισμούς στον αναγνώστη, με μεθοδικότητα και συγκεκριμένη στοχοθεσία.

Ένα βιβλίο, το οποίο είναι ευκολοδιάβαστο, ευχάριστο, χρήσιμο κοινωνικά και πολιτικά.

Του ευχόμαστε να συνεχίσει να γράφει και άλλα βιβλία για τη σειρά «Μπαμπά γιατί;», με την ίδια μεθοδολογία, εκλαϊκευτική προσέγγιση, με χιούμορ που δημιουργεί ευχάριστη διάθεση στον αναγνώστη. Πρόκειται για κοινωνική προσφορά και απόδειξη πως το επιστημονικό βιβλίο είναι δυνατό να φτάσει στα χέρια της εργατικής τάξης και των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων εύκολα, δημιουργικά και παραγωγικά για την εξέλιξη και καλλιέργεια της πολιτικής σκέψης μας, η οποία βάλλεται και επιχειρείται να καταστραφεί από την αστική τάξη, συστηματικά με σαφείς επιδιώξεις και στόχους.

Το συγγραφέα απασχόλησε πολύ το ζήτημα που δημιουργήθηκε στις εθνικές εκλογές του 2012. Τότε δημιουργήθηκε αφόρητη πίεση στο ΚΚΕ για να συνεργαστεί συμμετέχοντας σε μια «αριστερή» κυβέρνηση. Την άρνησή του το ΚΚΕ την «πλήρωσε» τότε με την απώλεια περίπου 200 χιλ. ψήφων. Όμως η συνεπέστατη με την ιδεολογία και το πρόγραμμά του εκείνη στάση του ΚΚΕ, το δικαίωσε πανηγυρικά. Ο συγγραφέας παραθέτει στοιχεία και επιχειρήματα, τα οποία πείθουν κάθε καλοπροαίρετο αναγνώστη και υπάρχει αδήριτη η ανάγκη να μελετηθούν από το ευρύ κοινό.

Ο Γιάννης Βεντούρας μελέτησε επισταμένα και διεξοδικά το ζήτημα και μέσα από το υπέροχο βιβλίο του έδωσε πειστικές απαντήσεις, μ’ επιστημονικό τρόπο, με λογική επιχειρηματολογία, με πολιτική σοβαρότητα, όλα στηριγμένα στα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων. Άλλωστε, αν ο επιστήμονας, ο καλλιτέχνης, ο δημοσιογράφος, ο συγγραφέας, ο διανοούμενος δεν υπηρετεί με τις επιστημονικές γνώσεις του, την τέχνη του, το λόγο του και τα βιβλία του τα συμφέροντα των ανέργων, των φτωχών, των εκμεταλλευόμενων, των δυστυχισμένων, τότε γίνεται εκούσια ή ακούσια προδότης της τάξης του και «γενίτσαρος», μια και η συντριπτική πλειοψηφία ανήκουμε σε λαϊκά κοινωνικά στρώματα, στην αγροτιά και στην εργατιά, ιδιαίτερα.

Ας διαβάσουμε κάποια συμπεράσματα του συγγραφέα, ως δείγμα ύφους και γραφής:

«ΟΙ ΚΑΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ είναι αυτοί που έχουν ΠΛΗΡΗ (οικονομική) ΕΞΟΥΣΙΑ, τόσο σε αυτά όσο και στο ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥΣ.»

«Ο καπιταλιστής, στα πλαίσια της επιχείρησής του, χρειάζεται οπωσδήποτε έναν ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΕΞΑΝΑΓΚΑΣΜΟΥ για να μπορεί να ελέγχει και να εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους που έχει στη δούλεψή του. Σε επίπεδο μιας χώρας το σύνολο των καπιταλιστών, δηλαδή η Αστική Τάξη, χρειάζεται έναν αντίστοιχο μηχανισμό για να επιβάλλει την Εξουσία της συνολικά στην Εργατική Τάξη. Αυτός ο πολύπλοκος μηχανισμός είναι ο ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ, το ΚΡΑΤΟΣ.» κ.ά.

Κι ένα τελευταίο δείγμα γραφής: «Η καπιταλιστική ανάπτυξη είναι επιθυμητή από τους κεφαλαιοκράτες επειδή αυτή φέρνει αύξηση των κερδών των καπιταλιστών. Για το λαό όμως, καπιταλιστική ΑΝΑΠΤΥΞΗ σημαίνει μείωση μισθών, μείωση συντάξεων, αύξηση φορολογίας, μείωση παροχών υγείας, μείωση δυνατότητας διακοπών και ψυχαγωγίας και γενικά, μείωση του βιοτικού τους επιπέδου.»

Ας στηρίξουμε μια τέτοιου είδους προσπάθεια για παροχή επιστημονικών γνώσεων με ευχάριστο και εκλαϊκευμένο τρόπο, για την ανάπτυξη της πολιτικής κρίσης και σκέψης μας, στοιχείο λίαν απαραίτητο στους δύσκολους και πονηρούς καιρούς που ζούμε.

Το συστήνω ιδιαίτερα σε εφήβους και νέους ηλικίας 16-30 χρόνων.

 *  Δρ. Θανάσης Ν. Καραγιάννης

e-mail:thkaragia@gmail.com

http://thkaragia.wix.com/main

Μιχάλης Ι. Αργυρίδης

Άλκη Ζέη

Η τέχνη του να μιλάς 

στα παιδιά με «έντιμο» τρόπο

Μεταίχμιο, Αθήνα 2012, σ. 119

Ο Μιχάλης Ι. Αργυρίδης, έμπειρος και καταξιωμένος (πρώην) εκπαιδευτικός και πολυγράφος συγγραφέας, αλλά και σημαντικός μελετητής της Παιδικής μας Λογοτεχνίας, παρουσίασε πρόσφατα το πόνημά του Άλκη Ζέη. Η τέχνη του να μιλάς στα παιδιά με «έντιμο» τρόπο.

Πρόκειται για ένα ευκολοδιάβαστο και ενδιαφέρον βιβλίο, στο οποίο ο συγγραφέας με απλό και κατανοητό γλωσσικά και υφολογικά τρόπο, προσπαθεί να ενημερώσει τους αναγνώστες του για το πεζογραφικό έργο για παιδιά της Άλκης Ζέη, μέσα από μια πολύτιμη ψυχο-παιδαγωγική προσέγγιση.

Τ’ αποσπάσματα κειμένων που χρησιμοποιεί εμβόλιμα στο κείμενό του και οι αντίστοιχες υποσημειώσεις του (από μια πλούσια βιβλιογραφία), φανερώνουν τη σφαιρική εξέταση και τεκμηρίωση των επιχειρημάτων του, ώστε ν’ αποδείξει –και με τη βοήθεια της παιδαγωγικής θεωρίας του Αμερικανού ψυχοπαιδαγωγού Jerome S. Bruner – το «έντιμο» τρόπο, με τον οποίο διαπραγματεύεται όλα τα θέματα στο πεζογραφικό έργο της για παιδιά.

Ο Μ. Ι. Αργυρίδης ανακαλύπτει γλωσσικούς, παιδαγωγικούς και ιδεολογικούς «θησαυρούς» μέσα στα κείμενα της Άλκης Ζέη. Για παράδειγμα στο κεφάλαιο: «Η γλώσσα των λογοτεχνικών ηρώων-παιδιών της Άλκης Ζέη» παρατηρεί ότι στα κείμενά της η συγγραφέας «η παιδική οπτική των πραγμάτων ενισχύεται και από μια πολύ φυσική γλώσσα που χρησιμοποιούν οι ήρωες-παιδιά, η οποία χαρακτηρίζεται από ευρηματικότητα και πλούτο» ή ότι κατασκευάζει, ως γλωσσοπλάστρια νέες λέξεις ή ότι «η πλούσια κι ευρηματική γλώσσα που χρησιμοποιούν τα παιδιά-ήρωες στα βιβλία της Άλκης Ζέη περιλαμβάνει και λεκτικά παιχνίδια, εξαιρετικής σημασίας λεκτικές φόρμες, καθότι ασκούν θετικότατα τη δημιουργική φαντασία τους, συμβάλλουν στην καλλιέργεια της αίσθησης της γλώσσας, κι εκπέμπουν το ριζοσπαστικό παιδαγωγικό μήνυμα ότι τα παιδιά διεκδικούν το δικαίωμα όχι στη δημιουργία αλλά στη δημιουργικότητα για όλους, μέσα από μια τέτοια ενασχόληση.» κ.ο.κ., παραθέτοντας ως αποδεικτικό στοιχείο των απόψεών του αποσπάσματα από τα ίδια τα κείμενα της συγγραφέα.

Είναι άξιο προσοχής ότι ο συγγραφέας δεν πολυλογεί, δεν αναπτύσσει τις απόψεις και τις παρατηρήσεις του μ’ εκτενή θεωρητικά και ερμηνευτικά κείμενα και σχόλια. Ο λόγος του είναι απέριττος, σύντομος και καίριος και διανθίζεται από ένα πλήθος αποσπασμάτων κειμένων της Άλκης Ζέη, ώστε να ενημερωθεί ο αναγνώστης κατ’ ευθεία από την πηγή: από την πέννα της ίδιας της λογοτέχνιδας πεζογράφου. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν αναπτύσσει τις ιδέες και τις απόψεις του, τις παιδαγωγικές και άλλες επιστημονικές θέσεις του, σε ευσύνοπτα και μεστά κείμενά του στο βιβλίο, παραθέτοντας εύστοχα σχόλια και καίριες παρατηρήσεις.

Η συμβολή του Μ. Ι. Αργυρίδη στη μελέτη του πεζογραφικού έργου της Άλκης Ζέη είναι μια πολύτιμη ψηφίδα σε όσα έχουν γραφεί ή θα γραφούν για το πολυδιάστατο και πολυσήμαντο έργο της. Η αναφορά του και οι επισημάνσεις του σ’ ένα πλήθος από θέματα, που αγγίζει ή διαπραγματεύεται η συγγραφέας, καταδεικνύουν την παιδαγωγική ευαισθησία, την επιστημονική γνώση και την εκπαιδευτική εμπειρία του Μ. Ι. Αργυρίδη, αλλά και τη σοβαρή πολύχρονη ενασχόλησή του με την Παιδική Λογοτεχνία και τη μελέτη του έργου των δημιουργών συγγραφέων/λογοτεχνών για παιδιά και των βιβλίων τους. Κι αυτό αποδεικνύεται και από τα βιβλία του με κριτικές βιβλίων, με καταγραφές, με θεματικές και άλλες κατατάξεις τους, με μελέτες πάνω σε διάφορα θέματα και πρόσωπα, αλλά και με τιμητικές εκδηλώσεις παρουσίασης, τις οποίες πραγματοποίησε στη Λάρισα, για κάποιους λογοτέχνες και μελετητές Παιδικής Λογοτεχνίας. Σημαντικό είναι ότι όλα τα πραγματοποιούσε για πολλά χρόνια με το άσβεστο και ασίγαστο πάθος του παιδαγωγού/εκπαιδευτικού και του ακούραστου μελετητή, μαζί και σε συνεργασία με τους μαθητές του, τιμώντας συγχρόνους τους συναδέλφους του και τους γονείς των μαθητών του.

Πριν τελειώσω τη σύντομη αυτή αναφορά μου στο βιβλίο αυτό, το πιο ώριμο ίσως έργο του Αργυρίδη, θα ήθελα να παραθέσω τα κεφάλαιά του, ώστε ν’ αντιληφθεί καλύτερα ο αναγνώστης, το περιεχόμενό του:

1. «Η παιδική οπτική των πραγμάτων στα έργα της Άλκης Ζέη»

2. «Η γλώσσα των λογοτεχνικών ηρώων-παιδιών της Άλκης Ζέη»

3. «Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Άλκης Ζέη»

4. «Το χιούμορ στα έργα της Άλκης Ζέη»

5. «Οι χαρακτήρες των παιδιών-ηρώων της Άλκης Ζέη»

6. «Η βίωση της πραγματικότητας από τα παιδιά-ήρωες της Άλκης Ζέη»

7. «Η διαχρονικότητα του έργου της Άλκης Ζέη»

Δικαίως, ως ένα βαθμό, ο συγγραφέας χαρακτήρισε εμφαντικά την Άλκη Ζέη ως τον «BRUNER στο χώρο της Λογοτεχνίας για παιδιά». Άξιζε όντως ένα τέτοιο δοκίμιο για το έργο της σημαντικής αυτής λογοτέχνιδας, η οποία μαζί με την αείμνηστη Ζωρζ Σαρή, έδωσαν μια άλλη ιστορική, κοινωνική και πολιτική διάσταση στη μεταπολεμική πεζογραφία για παιδιά και εφήβους, ανοίγοντας μια κοινωνιολογικού περιεχομένου λογοτεχνική «σχολή», κατά κάποιο τρόπο, στην οποία προσπάθησαν αργότερα να θητεύσουν, μέτρια ή ανεπιτυχώς, και άλλοι λογοτέχνες για παιδιά.

Θανάσης Ν. Καραγιάννης